نقش ایران مال در هرم زیان ۸۰ همتی بانک آینده/ رویای نجات
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، داستان بیش از آنچه فکر کنیم پیچیده است. همیشه پشت لبخندها میتواند یک دنیای شاد نباشد. میتواند پشت بازار پر زرق و برق ایرانمال یک بانک مغموم باشد که نمیداند گذشتهاش چنان حال را در بند کرده و آینده را هم به گروگان گرفته که رهایی بیشتر به یک […]
به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، داستان بیش از آنچه فکر کنیم پیچیده است. همیشه پشت لبخندها میتواند یک دنیای شاد نباشد. میتواند پشت بازار پر زرق و برق ایرانمال یک بانک مغموم باشد که نمیداند گذشتهاش چنان حال را در بند کرده و آینده را هم به گروگان گرفته که رهایی بیشتر به یک رؤیایی دور دست میماند با این حال باید تلاش کرد.
مدیران بانک آینده و شرکت ایران مال عزم خویش را جزم کرده و به خود اجازه و امید تحقق یک رؤیا را دادهاند که میتواند آینده را از گروگان گذشته و معماران گذشته خارج کند. برای این کار اقداما ت زیادی را در دستور کار دارند. بانک مرکزی هم البته به کمک آنها آمده اما گذشته بیش از آن قوی است که به راحتی بتوان حال و آیندة بانک را از دست آنها آزاد کرد. حتماً میزگرد پیش رو را بخوانید.
انتشار صورتهای مالی شرکت توسعه بین الملل ایران مال بر روی کدال بهانهای شد تا با حضور دکتر ناصر قلندری نایبرییس هیاتمدیره، محمد معظمیگودرزی مدیر حسابرسی داخلی و احمد آئینهوند مدیر امور مالی در میزگردی به بازخوانی مأموریتهای این شرکت بپردازیم و آیندة پیشرو را بررسی کنیم.
برای این میزگرد سه محور را در نظر گرفتهایم؛ در محور اول به مرور گذشته میپردازیم. در محور دوم به روابط سهامدار و بانک آینده نگاهی داریم و در محور سوم اقداماتی که میتواند به بهبود این مدل کسب و کار منجر شود را بررسی کردیم.
تاریخچه شرکت توسعه بینالملل ایران مال
* آقای قلندری! از تاریخچه شروع کنیم. شرکت توسعه بینالملل ایران مال از گذشته تا به امروز چه روزهایی را پشت سر گذاشته است؟
قلندری: شرکت توسعة بینالملل ایران مال سال93 تأسیس شد. قبل از آن این شرکت با نام دیگری فعالیت میکرد. از ابتدای سال93 و تا ابتدای دی ماه سال98، شرکت توسعة ساختمانی البرز تات؛ مدیر طرح، شرکت کیسون؛ مدیر پیمان و شرکت آمودراه؛ مشاور ناظر شرکت توسعه بینالملل ایران مال بودند و کلیة خریدها نیز توسط شرکت جهان تجارت تات انجام میشد و شرکت توسعه بینالملل ایران مال هیچگونه رابطه سهامداری با شرکتهای مزبور نداشت.
طی این مدت شرکت توسعة ایران مال فعالیت خاصی انجام نمیداد و اکثر کارها به مدیر طرح محول شده بود و نظارت نیز بر عهدة مدیر پیمان بود. در مجموع شرکت توسعة ایرانمال 14پرسنل داشت و روال کار به این شکل بود که کلیة قراردادها توسط مدیر طرح امضا و خریدها نیز توسط شرکت جهان تجارت انجام میشد.
بر همین اساس، شرکت توسعة ایرانمال هیچگونه قراردادی به صورت مستقیم منعقد نمیکرد و همة قراردادها توسط نمایندگان، امضا و کار انجام میشد. از نظر پرداختها نیز، شرکت توسعة بینالملل ایرانمال وجوه دریافتی از بانک را بصورت کلی و یکجا به حساب شرکت توسعه ساختمانی البرز تات واریز میکرد و البرز تات نیز به تشخیص خود منابع مالی دریافتی را به پیمانکاران و تامینکنندگان پرداخت میکرد و شرکت توسعه بینالملل ایران مال هیچگونه دخالت و نظارتی بر امور مالی نداشت.
* این تقسیم کار که مدیر طرح، البرز تات باشد و خریدها بر عهدة جهان تجارت باشد و … بر اساس ایدة خاصی انجام شد یا بحث دیگری وجود داشت؟
قلندری: این طرح مربوط به سال93 بود و اینکه چرا در آن زمان چنین تقسیم کاری انجام شده بود را باید از مدیران وقت پرسید!
*سهامدار البرز تات کیست؟
قلندری: در داخل اساسنامه آنها به صراحت مشخص نیست؛ ولی ظاهرا زیرمجموعه گروه تات است.
* براساس مطالعات اولیه، اهداف تأسیس ایرانمال چیست و میزان هزینة اجرای طرح چقدر برآورد شده بود؟
گودرزی: مستندی که حاوی چنین گزارشی باشد مشاهده نکردیم. البته اواخر سال97 یک مطالعة بازار انجام شد که هدف آن استخراج گزارش کسبوکار بود و اینکه وضعیت موجود چیست و آینده چطور خواهد بود. در این مطالعه بازارهای کل دنیا و منطقه و ایران را بررسی کردهاند.
* یعنی پروژه ایران مال بدون طرح ابتدایی آغاز شده؟
گودرزی: به اعتقاد من اصلاً شرکتی به این عظمت بدون طرح نمیشود؛ اما فعلاً اسناد و مدارکی در این مورد نداریم؛ ولی مطمئن هستیم که در پروژهای با این عظمت قطعاً بررسیهای لازم انجام شده و اجرای این پروژه بدون بررسی امکانپذیر نیست.
* شرکت طرح اولیه دارد؛ اما در اختیار شما نیست! آیا مسئله خاصی وجود دارد که تحویل شما نمی شود؟
قلندری: در قراردادی که فیمابین شرکت توسعة بینالملل ایرانمال و توسعة ساختمانی البرز تات منعقد شده آمده که باید اسناد و مدارک تحویل شود؛ ولی نشده است؛ قطعاً اینها طرح اولیه داشتهاند.
* دلیل آن چیست؟ چرا اسناد به طور کامل تحویل داده نشده است؟
گودرزی: دلیل آن مشخص نیست. بانک سال98 و هنگام تحویل شرکت باید اطلاعات و اسناد و مدارک را به صورت کامل مطالبه میکرد؛ اما این اطلاعات را نگرفتهاند. البته این اتفاق از نظر زمانی به 12 مرداد98 و به پیش از حضور هیئت مدیره فعلی بانک آینده باز میگردد.
* به موضوع تحویل اسناد و مدارک اشاره کردید! در رابطه با نحوه انعقاد قراردادهای پروژه ایران مال هم شرایط به همین ترتیب است؟ آیا اسناد قراردادها یا تسویه ها با پیمانکاران، بعد از تغییر نحوه فعالیت شرکت، به توسعه ایران مال تحویل داده شد؟
آئینهوند: قرار بر این بود که در آن مقطع کلیة اسناد و مدارک توسط شرکت البرز تات جمعآوری و به شرکت توسعة ایرانمال ارسال و در سیستم ثبت شود؛ ولی متأسفانه بنا به دلایل مختلف از جمله کمبود نیروی انسانی در بخش مالی یا سیاستی که آن زمان در دستور کار قرار داشت بخش کمی از اسناد در مجموعة ایرانمال ثبت شده و بخش عمدهای از اسناد هم که باقی مانده، هنوز تحویل نشده است.
بررسیهای ما نشان میدهد هیچگونه کنترلی روی خریدها یا مناقصهها و مزایدهها یا پیمانکارانی که برای بهرهبرداری انتخاب میشدند وجود نداشت. پیمانکاران از قبل انتخاب و دعوت میشدند و پروژه را تحویل میگرفتند و عملاً هیچ مناقصه یا استعلامی چه محدود و چه عمومی انجام نمیشد و خریدها و انتخاب پیمانکاران و انعقاد قراردادهای مربوطه در راستای صرفه و صلاح شرکت و با قیمتهای مناسب نبود.
اتفاقا بخش قابل توجهی از مسائل و مشکلاتی که در حوزة مالی این شرکت با آن مواجهیم ریشه در گذشته دارند؛ یعنی فارغ از اینکه چه افراد و چه گروهی بر سر کار بودهاند باید یک نگاه جامعی وجود میداشت؛ اما اینطور نبود؛ مثلاً این شرکت باید در امور نظارت میکرد و با اخذ و تهیه گزارشهای تحلیلی و مدیریتی و انعکاس آن به بخشهای مختلف مثل مجمع، سهامدار عمده، ارگانهای بیرونی و ذینفعان حداقل کنترلهای لازم را در جهت شفافیت که منجر به حفظ منافع سهامداران و ذینفعان باشد را ارائه میکرد؛ اما سیستم مدونی برای گزارشگیری ایجاد نشده بود.
* به جزییات بازه شش ساله93 تا پایان98 بپردازیم. آقای گودرزی شما به عنوان حسابرس در شرکت حاضر شدید. ارزیابی شما از فرایند سال93 تا 98 چیست؟
گودرزی: برای اینکه وضعیت گذشته را بیشتر نشان دهم باید بگویم که بالغ بر 9 هزار و 500سند حسابداری اصلاحی صادر شده است و به جز سیستمهای خزانه، اموال و …، حدود شش هزار میلیارد تومان سند اصلاحی داشتیم؛ به عنوان مثال به بسیاری از پیمانکاران مبالغی پرداخت شده ولی صورت وضعیت آن ثبت سیستم نشده بود یا وجوه پرداختی به پیمانکار به حساب پیمانکار دیگری منظور شده و صورت وضعیتها و صورت حسابها به طور کامل ثبت نشده بود و آنها هم که ثبت شده بود دارای اشکالات و ایرادات اساسی بود.
* اساساً سیستم حسابداری در این شرکت نصب شده بود؟
آئینهوند: سیستمهای حسابداری به صورت مناسب استقرار نیافته و فاقد سیستمهای مناسب و مطلوب کنترلهای داخلی بود؛ از طرفی آییننامه و دستورالعملی هم برای آن وجود نداشت.
شرکتی با این ابعاد اصلاً کنترل داخلی نداشت. توقع میرفت شرکتی با چنین حجم گردش مالی و سرمایه یک کنترل داخلی مناسب و یک واحد تصمیمگیری برای مباحث قراردادها و مناقصات داشته باشد. مستندات نشان می دهد اصلاً کمیسیون معاملات تعریف نشده بود.
* وقتی متوجه مبالغ ثبت نشده و اسناد اصلاحی شدید چه اقدامی صورت دادید؟
گودرزی: گزارشی با عنوان «گزارش شناخت مجموع کل» تهیه شد. در این گزارش با نگاهی به گذشته، آییننامهها و دستورالعملها بررسی شد تا ایرادات و سرفصلهای سیستم مشخص شود.
در این شرکت حسابها شفاف نبودند و کامل ثبت نشده بودند و آییننامهای وجود نداشت؛ نه آییننامة معاملات و نه آییننامة تنخواه و نه آییننامة حقوق و دستمزد. جالب اینکه شرکت به این بزرگی به حالت کارگاهی اداره میشد. البته کارگاهها هم برای خود حساب و دفتری دارند اما….
بدهی البرز تات
* دربارۀ شرکت البرز تات بیشتر توضیح دهید سرنوشت آن چه شد؟
قلندری: مالکیت شرکت توسعة ساختمانی البرز تات و شرکت توسعة بازار بینالملل ایرانمال قبل از 12 مرداد 1398 متعلق به گروه مالی تات بود و به بانک آینده ارتباطی نداشتند. وقتی بحث بدهیها مطرح شد شرکت توسعة ایرانمال به بانک آینده واگذار شد؛ به تعبیر دیگر در تاریخ 12 مرداد 98، کل سهام ( 100 درصد ) ایرانمال به بانک واگذار شد.
* این شرکت با چه میزان بدهی واگذار شد؟
قلندری: حدود هشت هزار میلیارد تومان بود که بر اساس برآورد کارشناسی و در قبال بخشی از بدهی به بانک واگذار شد. طی بررسیها متوجه آن شدیم که 3 هزار و 400 میلیارد تومان از هشت هزار میلیارد تومان بدهی، هزینة بهره بوده است و شرکت توسعة ساختمانی البرز تات پس از تاریخ اول دی ماه 98 و پس از واگذاری مدیریت طرح به توسعه ایران مال، انحلال خود را آغاز کرد.
*منابع مورد نیاز برای پرداختیها از کجا تأمین میشد؟
قلندری: از محل تسهیلات توسط بانک آینده تأمین میشد و با توجه به اینکه این شرکت به بانک آینده بدهی داشت و نتوانست آن را پرداخت کند، به بانک واگذار شد.
* چرا منابع مورد نیاز طرح هنگام شروع و اجرا از سوی سهامدار اصلی تأمین نشده و منابع مورد نیاز برای پرداختیها از سوی بانک تامین شده است؟
گودرزی: تأمین منابع از طریق بانک آینده انجام شده و این در حالی است 25 الی 30 درصد منابع مورد نیاز هر طرحی با مشارکت بانک باید از طریق مالک یا مالکان طرح تامین شود و بانک به تناسب ریسکی که میپذیرد حداکثر 60 الی 70 درصد منابع مورد نیاز را تأمین مالی میکند؛ ولی در این شرکت از نقطة صفر یعنی خرید زمین تا مراحل بالاتر همة منابع توسط بانک تأمین شده است.
آئینهوند: در مقطعی هم برخی پیمانکاران به پول نیاز داشتند و این مجموعه با محدودیتهایی مواجه بود و نمیتوانست به صورت مستقیم از طریق بانک نقدینگی را تأمین و بدهیهای خود را پرداخت کند؛ بنابراین پیمانکاران را به بانک معرفی کردند و در قالب قراردادهای تأمین مالی، منابع در اختیار آنها قرار گرفت.
* در حوزة ارزی وضعیت چطور است؟ اصلاً در مقاطع مورد نیاز صورتوضعیتی تهیه میشد؟
گودرزی: اگر پرداخت قراردادهای ارزی در اولویت قرار میگرفت؛ مثلاً در دورانی که دلار 3500 تومان بود، بارمالی کمتری برای شرکت داشت؛ اما بخشی از تعهدات ارزی به امروز منتقل شده که باید با یورو 30 هزار تومانی آنها را تسویه کنیم. هنوز هم قراردادهای سال 96 الحاقیه میخورند و همة اینها هزینهبر است.
* در چنین پروژهای به این عظمت باید یک نظام حسابداری دقیق و معتبر مستقر باشد.
آیینهوند: متأسفانه پرداختها به شکلهایی که گفته شد انجام شده و اساساً اجرای طرح به صورت کارگاهی پیش رفته و اداره شده است.
* علت اینکه میگویید فرایند به صورت کارگاهی پیش رفته چیست؟
آئینهوند: تأکید مجریان بیشتر این بود که عملیاتی پیش بروند. اصلاً دنبال اینکه مستنداتی وجود داشته باشد، نبودند. یکی از شرکتها سال 98، از شرکت توسعه ایرانمال پول دریافت کرده؛ ولی تا امروز کار را تحویل نداده و از این موارد که وجه پرداخت شده ولی کار تکمیل نشده فراوان است.
* شما چقدر تلاش کردید که اسناد را به صورت هر چه کاملتر دریافت کنید؟
قلندری: یکی از اشکالات اساسی که هنوز دامنگیر این شرکت است و نتوانستهایم آن را حل کنیم همین موضوع است. در تاریخ اول دی ماه 98 شرکت را واگذار کردند؛ هیئت مدیره جدید در دیماه جلسه برگزار کرد و از مدیر سابق طرح خواست که آیتمهای قراردادی را تحویل دهد؛ ولی هنوز که هنوز است تحویل ندادهاند.
* از چه زمان تصمیم گرفته شد تا به صورت جدی فرایند شفافیت مالی پیگیری شود؟
آیینهوند: در ابتدای دیماه سال 98 هیئت مدیرة بانک تغییر و به تبع آن ترکیب هیئت مدیرة شرکت توسعة ایرانمال در تاریخ 12 اسفند 98 تغییر کرد. به این ترتیب روش کار به طور کلی تغییر کرد؛ کمیسیون معاملاتی ایجاد شد و آیین نامه معاملات و دیگر آیین نامه و دستورالعملها تهیه و اجرایی شد.
مطابق آیین نامه سه ناظر بر خریدها و معاملات نظارت دارند. کنترلهای لازم جهت خریدها و قراردادها به قیمت مناسب تعبیه شده است. بنابراین روش اجرای کار از اواخر سال 98 تغییر کرد و چرخه خرید و انعقاد قرارداد اصلاح شد.
* مرجعی وجود ندارد که شما از آن بازخواست کنید؟
آئینهوند: خیر وجود ندارد. امروز حدود هزار فقره قرارداد داریم؛ تمام قراردادهای منعقدشده ایراد دارند؛ اگر بخواهیم هر قرارداد را به تفصیل توضیح دهیم یک کتابچة هزار صفحهای میشود.
* آیا عمدی در کار بوده است؟
قلندری: با صراحت نمی توان گفت عمدی وجود داشته ولی عدم وجود مدیریت خیلی مشهود است.
* شرایط مغازه های ایران مال چگونه است؟
گودرزی: کل مغازههای توسعة ایرانمال که بسیاری از آنها به بهرهبرداری نرسیدهاند 749 مغازه است و تعداد کیوسکها 192 باب و مجموعاً 925 مغازه و کیوسک است که از این تعداد 145 مغازه به دو شرکت واگذار شده است؛ اما نکته موقعیت تجاری این مغازههاست که اهمیت بسیاری دارند؛ مثلاً مغازههایی که در طبقة همکف و زیر همکف قرار دارند بهترین موقعیت را دارند.
* پروژه مدتی هم متوقف شده بود! مجدداً چه زمانی ادامه یافت؟
قلندری: از تاریخ اول دی ماه 98 و حدود یک سال طول کشید تا کار فعال شود. در حال حاضر قراردادها را فعال کردهایم و طی مذاکره با پیمانکاران پرداختهای قبلیشان انجام شده است؛ همچنین در قراردادها بازنگری کردیم. تجهیزات و ملزومات خریداری شده و تیم را مجدداً چیدمان کردیم.
* طلبکارها به بانک برای وصول مطالباتشان مراجعه نکردهاند؟
قلندری: در سیستم مالی به صورت ثبتشده طلبکار نداریم. طلب از شرکت 300 میلیارد تومان بیشتر نیست؛ چون پیمانکاران قراردادی منعقد نکردهاند؛ مثلاً فردی کار کرده است و کار به اتمام رسیده ولی نه قرارداد دارد و نه صورت وضعیت فرستاده و نه هیچ سند دیگری فقط پول را به صورت علیالحساب دریافت کرده و رفته است.
بزرگترین چالش های ایران مال چیست؟
آئینهوند: در قالب این شرکت حجم بسیار بالایی سرمایهگذاری شده و همه انتظار درآمدزایی از این شرکت دارند؛ اگر شرکت درآمدزایی نداشته باشد هزینههایش به نحوی است که کل سرمایه را از بین میبرد. بسیاری از مباحث امروز به نحوه مدیریت گذشته مربوط است. تبعات قراردادهای گذشته به امروز منتقل شده و جز مشکلات قبلی چالش جدیدی ایجاد نشده است.
قلندری: اتفاق دیگر این است که در تاریخ اول دیماه 98 متأسفانه کل کارکنان شرکت توسعة ساختمانی البرز تات به شرکت توسعة ایرانمال منتقل شدند؛ تعداد نیروهای توسعة ایرانمال 182 نفر هستند که 170 نفر از آنها از البرز تات به این شرکت منتقل شدند.
در صورتی که حجم کار مناسب این تعداد نیروی انسانی نبود و باید تعداد آنها کمتر میشد. هیئت مدیره تصمیم گرفت بر اساس کار کارشناسی نیروهای ناکارآمد را بازنگری کند؛ بنابراین مجبور شدیم حدود 35 نیرو را تعدیل کنیم؛ چون این نیروها کارآمد نبودند و از طرفی تعدادشان بسیار زیاد بود.
ولی همین امر سبب ایجاد جنجال شد. مردم باید بدانند که پول توسعة ایران مال از جیب سپردهگذاران تأمین میشود و نمیتوانیم حق و ناحق کنیم یا با پول مردم اشتغال ایجاد کنم. با این جنجالهایی که ایجاد شد موفق نشدیم تعدیل نیرو انجام دهیم.
آئینهوند: از لحاظ عمرانی نیز با مشکلاتی مواجهیم به طوری که این پروژه به صورت 100 درصدی فعال نیست.
* فعالیت واحدهای صنفی فعال در مجموعه با مشکلی روبرو نیستند؟
قلندری: یکی از بزرگترین مشکلات این است که به جای آنکه در سنوات قبل زیرساختها را تکمیل کنند فقط مغازهها را راهاندازی کردند و امروز کل زیرساختها ایراد دارد. هیچ یک از سیستمها راهاندازی نشده اند.
عملاً هیچ کدام از زیرساختها یا انجام نشدهاند یا کامل نیستند. فقط مغازههایی را که میخواستند از طریق آن به درآمدی دست یابند به بهرهبرداری رسانده اند و عملاً زیرساختها کامل نیست.
* آیا حل مشکلات با مدیریت درست امکانپذیر است؟
قلندری: به سختی امکانپذیر است.
* رقم بدهکاریای که حسابرس اعلام کرد مربوط به دورة فعلی است؟
آئینهوند: هر چه هست مربوط به سنوات قبل است. ارزش افزودهای که حسابرس مبلغ آن را اعلام کرده مربوط به ابتدای واگذاری پروژه به شرکت توسعه ایرانمال است.
خوشبختانه مؤسسة حسابرسی فاطر بسیار شناختهشده است و کل جامعة ایران این مؤسسه را به عنوان یک مؤسسة بسیار سختگیر میشناسند و اگر بندهای گزارش را مطالعه کنید متوجه میشوید تمامی موارد به دورههای قبل بازمیگردند و هیچ کدام از بندهای گزارش به دورة مدیرت فعلی مربوط نمی شود.
* ایران مال چه سمت و سویی دارد؟
قلندری: همانطور که دوستان بیان کردند کلیه بندهای گزارش مربوط به گذشته است و موردی مربوط به یک الی دو سال اخیر وجود ندارد. بحث اصلاح حسابها و تمام کارها انجام شده؛ و تا جایی که از دست ما برمیآمد کارها را انجام دادیم.
یکی از بزرگترین اقداماتی که انجام دادیم این است که در سال 99 و پس از آغاز به کار برای تکتک شرکتهایی که از ما طلبکار بودند نامه ارسال کردیم.
حدود 2 هزار و 100 شرکت تأمینکننده و پیمانکار داریم که با ما همکاری دارند و از این میزان حدود 800 شرکت از ما طلبکار بودند؛ چون به حساب و کتابهای ثبتشده مطمئن نبودیم از تکتک آنها گزارش خواستیم.
تیمی با نام گروه اصلاح حساب ایجاد کردیم تا اطلاعات آنها را بر اساس دفاتر ما مطابقت دهند.
در این راستا چند رقم اساسی در سیستم ثبت نشده بود؛ یا ارقام تکراری ثبت شده بودند یا قراردادی مثلا هفت میلیارد تومانی برای ما ارسال شده که مبلغ فاکتور آن چهار میلیارد تومان ثبت شده بود؛ بنابراین در مقطع اول اصلاح حساب برای شرکت های طلب کار انجام شد.
فاز دوم که آقای آیینهوند و تیمشان آغاز کردهاند سازمان دهی بدهکاران است.
ما از بدهکاران خواستیم تا اسناد و مدارک خود را بیاورند و بدهکاریشان را تسویه حساب کنند و تاکید کردیم بر اساس اسناد تضمین اقدام میکنیم. بنابراین اولین هدف ایجاد شفافیت و اصلاح فرآیند بود که انجام شده است.
The post نقش ایران مال در هرم زیان ۸۰ همتی بانک آینده/ رویای نجات appeared first on پایگاه خبری بانکداری الکترونیک | اخبار بانکی | اخبار بانکداری.