به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، « بله؛ در آئینه تحول دیجیتال » عنوان میزگردی با سه محور است که در محور اول قصد دارد اقدامات انجام‌‌شده چه به لحاظ آماری و چه به لحاظ دستاوردی از گذشته تا به امروز را مرور کند. همچنین در محور دوم نگاهي به آینده دارد و چشم‌اندازی را ترسیم می‌كند و در محور آخر به چالش‌ها و فرصت‌هاي رسیدن به چشم انداز اشاره می‌کند. آقایان كاظم کیال؛ مديرعامل شركت فارس، امين تجملیان؛ قائم مقام پيام‌رسان بله و سعيد باستانی؛ مدير ارشد بازاريابي پيام‌رسان بله اعضای این میزگرد هستند

* آقای دکتر کیال، لطفاً به محور اول بپردازید و به اقدامات انجام‌شده از گذشته تا به امروز اشاره کنید.

کیال: اپلیکیشن بله حدود ۹ میلیون کاربر ثبت‌نامی و ۲ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد. البته کاربر فعال سه‌ماهه و فصلی آن بیشتر است. حدود ۴ میلیون کاربر فعال فصلی دارد. همه بله را به عنوان یک پیام‌رسان می‌شناسند؛ هرچند این پیام‌رسان در دید کاربران تفاوتی دارد؛ به تعبیر دیگر وجه تمایزی با بقیه پیام‌رسان‌ها دارد.

تفاوت بله با پیام‌رسان‌های دیگر مثل تلگرام و … این است که در این اپلیکیشن از کانال سرویس‌های نوآورانه در صنعت بانکی بهره برده‌ایم. حتی می‌توان گفت که «بله» با این سرویس تا حدی برند شده است؛ به تعبیر دیگر این مورد را به عنوان یک استراتژی انتخاب کردیم تا یک مزیت رقابتی ایجاد کنیم.

صحبت‌هایم در این میزگرد بیشتر به این حوزه اختصاص می‌یابد تا به حوزه عمومی پیام‌رسان، چون حوزه عمومی پیام‌رسان یک حوزه مشخص و معلوم است.

نام این پیام‌رسان را «پیام‌رسان بانکی بله» گذاشته‌ایم چون وجه بانکی آن برای‌مان اهمیت بسیاری دارد. اجازه دهید به چند وجه این ویژگی اشاره کنم؛ اولین ویژگی آن امکان ارسال تراکنش‌های بانکی است. بانک ملی تراکنش‌هایش را هم‌زمان هم از طریق پیامک و هم در بله به مشتریان خود ارسال می‌کند. حال بله چه مزیت‌هایی نسبت به بستر پیامک دارد؟‌ اول اینکه تعداد کاراکتر در بله محدود نیست. متن پیامک معمولاً بسیار خشک است و فقط در همین حد که مبلغی از حساب کسر شده را برای کاربران ارسال می‌کند. گاهی بانک‌ها برای کاهش هزینه‌ها متن پیامک را آنقدر کوتاه می‌کنند که کاربر حتی ساعت و تاریخ آن تراکنش را هم متوجه نمی‌شود؛ اما در اپلیکیشن بله این محدودیت وجود ندارد. علاوه ‌بر این، بانک می‌تواند علاوه بر ارسال متن، تصویر هم ارسال کند.

* از زاویه تعاملی به این موضوع بپردازید.

کیال: در این سرویس آنچه متفاوت است تعاملی است که کاربران دارند. ارسال پیامک از سوی بانک‌ها یک طرفه است و صرفاً برای اطلاع کاربران ارسال می‌شود، اما در بله کاربر می‌تواند روی پیامک‌ها واکنش نشان دهد و دسته‌بندی یا PFM ایجاد کند و از طریق آن پیامک با بانک مورد نظر تعامل کند.

در ارسال پیامک چون نسل تکنولوژی‌اش قدیمی‌ و منسوخ‌شده است ایده‌ای وجود ندارد؛ ولی در اپلیکیشن بله ایده‌های مختلفی می‌تواند شکل بگیرد. این قابلیت با چه چیزی امکان‌پذیر شده است؟ با بستر پیام‌رسانی ما.

بگذارید به مثال «انتقال پول» اشاره کنم. امروزه در بسیاری از اپلیکیشن‌ها انتقال پول از طریق کارت به کارت رایج شده است و همه اپلیکیشن‌های پرداخت آن را در اختیار دارند. بله اولین اپلیکیشنی بود که سرویس کارت به کارت را به کاربران خود ارائه کرد و بعد از آن سایر اپلیکیشن‌ها شروع به ارائه این سرویس کردند. ولی این خدمت در بله تفاوتی با سایر اپلیکیشن‌ها داشت و آن اینکه در چت، همان طور که در تلگرام یا واتس‌اپ چت می‌کنید، به همان راحتی، می‌توانید پول هم ارسال کنید؛ یا اینکه بدون داشتن شماره کارت فرد و تنها از طریق شماره تلفن می‌توانید به آنها پول انتقال دهید. انتقال پول یکی از نیازمندی‌های روزمره کاربران است که می‌توانستند در فضای اجتماعی آن را تجربه کنند.

بله یک برند اجتماعی هم محسوب می‌شود. این پیام‌رسان به افراد کمک می‌کند تا نیازمندی‌های مرتبط با گروه و اجتماع را مرتفع کنند؛

برای مثال امکانی در بله به نام «درخواست پول» داریم که می‌تواند مورد استفاده خیریه‌ها و افراد مختلف قرار گیرد تا درخواست پول خود را از طریق این سرویس ارائه کنند. خیریه‌ها می‌توانند یک گروه یا کانال در بله ایجاد کنند؛ حالا مثلاً برای موردی به ۲۰میلیون تومان پول نیاز دارند و آن گروه با مثلاً هزار نفر مخاطب آن درخواست را مشاهده می‌کنند و علاقه‌مندان به راحتی، با پاسخگویی به «درخواست پول»، کمک می‌کنند. این نوع ایده‌ها مزیت بله بر سایر اپلیکیشن‌هاست.

* شما پلتفرمی در اختیار کاربران قرار داده‌اید که می‌توانند خودشان خلق کنند و خودشان با یکدیگر همکاری کنند بدون اینکه شما دخالتی داشته باشید؛ چنین مثالی را در مورد خیریه‌ها بیان کردید. لطفاً این نگاه را کمی شرح دهید.

کیال: ما در بله پلتفرم بازو (بات) داریم. شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌توانند فرآیندی از بیزینسشان را خلق و در بله پیاده‌سازی کنند. امکانات مالی و پیام‌رسانی بله می‌تواند برای توسعهدهنده‌ها و کسانی که می‌خواهند چیزی خلق کنند، کارآمد باشد. آنها در یک سوی پلتفرم قرار دارند و در سوی دیگر پلتفرم نیز کاربران قرار دارند. همچنین، در اپلیکیشن بله صفحه‌ای به نام «ویترین» و صفحه دیگری به نام «بانک من» وجود دارد که در آنها بازوها و محصولات را به عموم کاربران معرفی می‌کنیم.

* آقای تجملیان از نظر فنی درباره اپلیکیشن بله توضیحات بیشتری ارائه بفرمایید.

تجملیان:‌ برنامه‌ای که در ذهن ما در مورد اپلیکیشن بله وجود دارد تبدیل شدن به ابزاری برای تعامل افراد نسل Z است. ما در بله فکر می‌کنیم که یکی از دلایل مهم ارتباطات روزمره ما مربوط به مراودات مالی است. مثلاً تعدادی نوجوان قصد دارند برای یکی از دوستان خود جشن تولد بگیرند و برایش هدیه‌ای بخرند یا دسته‌جمعی سینما رفته‌اند و می‌خواهند هزینه خود را پرداخت کنند؛ اینها به جایی نیاز دارند تا تجربه خود را به اشتراک بگذارند.

مثلاً قصد دارند با یکدیگر به طبیعت بروند؛ کجا با هم قرار بگذارند و لوکیشن مقصد را ارسال کنند و هزینه خود را بپردازند؟ این یعنی تجربه به هم‌آمیخته اجتماعی و مالی که در هیچ اپلیکیشنی در ایران به جز بله رخ نمی‌دهد. در بله همه این کارها می‌تواند با یکدیگر انجام شود. چشم انداز ما این است که بله انتخاب اول نسل جوان برای انجام کارهای اجتماعی و مالیشان باشد.

ما به دنبال ارزش‌آفرینی برای این قشر هستیم. مثلاً امروز بر موضوع دونگی حساب کردن کار می‌کنیم تا تجربه خوبی را در این زمینه شکل دهیم. مثال دیگر در زمینه خیریه است؛ یک نوجوان چطور می‌تواند به خیریه کمک کند؟ آیا دوست دارد پولش را در صندوق صدقات بیاندازد یا از طریق اپلیکیشن‌هایی که برای خیریه گزینه‌هایی در اختیارش می‌گذارند کمک کند؟ فضای اجتماعی و مالی بله، به خیریه‌ها کمک می‌کند نسل Z را هدف قرار دهند و تجربه جدیدی برایشان بسازند.

به یاد دارم خیریه ای که در اپلیکیشن بله فعالیت داشت نوشته بود که در بسته‌های معیشتی‌مان معمولاً روغن و برنج قرار می‌دادیم، اما یک بار به صورت آزمایشی پاستیل هم قرار دادیم و متوجه بازخوردهای بسیاری شدیم و برق شادی در چشم‌های کودکان را مشاهده کردیم و این تجربه را در کانال به اشتراک گذاشتند و از این موضوع استقبال هم شد. امروز در نظام بانکداری برخی بانک‌ها، بانکداری را به سمت ارائه خدمات به نسل Z می‌برند، چون می‌دانند این نسل به ایستادن در صف علاقه‌ای ندارند و با کارمند بانک سر و کله نمی‌زنند و … .

* جناب باستانی از منظر بازاریابی، این مارکت دارای چه اجزاء و چه ابزاری است؟

باستانی: بازاریابی پلتفرم‌ها بسیار مشکل است. بازاریابی برای بله به عنوان یک پیام‌رسان بانکی آنقدرها راحت و متداول نیست و با شیوه‌های متدوالی که پلتفرم‌های دیگر مثل اسنپ یا دیجی کالا استفاده می‌کنند تفاوت عمده دارد. به همین دلیل شناخت و تمرکز بر نقاط هدفی که پلتفرم ما برای آنها ارزش ایجاد می‌کند برای ما بسیار اهمیت دارد.

* در این محور باید به گذشته بازگردیم.

باستانی: همان طور که در صحبت دوستان نیز به آن اشاره شد یکی از عمده‌‌ترین بازارهای بله شبکه بانکی است. باید به صورت پیوسته از ظرفیت‌های بانک برای پیدا کردن فرصت‌هایی برای خلق ارزش برای مخاطبین هدفمان استفاده کنیم. یعنی تلاش کرده‌ایم با استفاده از شناختمان از شبکه بانکی کشور و همچنین بستر قوی اجتماعی که داریم ارتباطات مالی را برای کاربران تسهیل کنیم.

* منظورتان از کاربران چه کسانی هستند آیا دسته‌بندی خاصی وجود دارد؟

باستانی: به چند ترند اشاره می‌کنم که به انتخاب ما کمک کرده‌اند. در وهله اول که به بازار ورود کردیم شاید یک ایده کلی داشتیم که قصد داریم نسل Z را هدف‌گذاری کنیم و خدماتی به آنها ارائه دهیم و از بستر بانک استفاده کنیم. مثلاً کارت به کارت به شیوه امروزی برای اولین بار در بله ارائه شد. پس از ورود به بازار فهمیدیم که اکثریت کسانی که از بله استفاده می کنند دهه‌شصتی‌ها و کسانی هستند که وارد بازار کار شده‌اند و به بستری نیاز دارند که کارهای اجتماعی و مالی خود را در آن انجام دهند.

اما به مرور چند ترند اتفاق افتاد که می‌شود گفت ساختار جمعیت ما را تغییر و از نظر ذهنی به ما جهت داد که بازار ما چه افرادی هستند. یکی از این ترندها شیوع بیماری کرونا بود. با شیوع این بیماری سیل جمعیتی برای استفاده از بله به عنوان یک پلتفرم آموزش مجازی به سمت ما آمد. در نظرسنجی‌ها همیشه بله اول بود. شاید این اول بودن به دلیل تمایزات و بانکی بودن بله و اعتماد بیشتری‌ست که نسبت به آن وجود دارد.

از دیگر اتفاقاتی که دموگرافی بله را تغییر داد آموزش مجازی بود. بسیاری از کاربران زیر 18 سال وارد بله شدند. به تعبیر دیگر علاوه بر کاربران قبلی، افراد بسیاری در این زمان وارد بله شدند و به ما کمک کردند تا بفهمیم چه پتانسیل‌هایی دارند و جز‌ء آن بخشی از بازار هستند که باید تمرکز جدی روی آنها داشته باشیم. محصولاتی که در ادامه به آنها اشاره خواهم کرد؛ مثل پاکت هدیه و پرداخت‌های جمعی و … با تکیه بر همین بخش‌ها ایجاد شده‌اند. برای اینکه کمی از دموگرافی کاربران دید داشته باشید در حال حاضر حدود 57 درصد از کاربران فعال ما مردان و 43 درصد از آنها را بانوان تشکیل می‌دهند. 30 درصد از افراد فعال در بله زیر 25 سال هستند که عمده آنها را دانش‌آموزان تشکیل می‌دهند. همچنین در حدود همین مقدار یعنی 30 درصد از افراد فعال بله بین 25 تا 34 سال سن دارند. یعنی 60 درصد کاربران فعال ما را افراد جوان تشکیل می‌دهند.

* مطالعه بازار را خودتان بیشتر بر عهده دارید و اجرای کمپین های بازاریابی را با کمک بانک ملی انجام می‌دهید؟

باستانی: نه ما خودمان در بله یک تیم بازاریابی داریم، ولی بازاریابی پیام‌رسان آنقدرها که فکر می‌کنید ساده نیست! بنابراین ما به صورت‌کلی سعی می‌کنیم بسیار هدفمند عمل کنیم و از MASS Media و Mass Marketing اجتناب می‌کنیم. لذا می‌خواهیم با تمرکز بر مخاطبان هدف و ارتباط مستمر با آنها، رفته‌رفته آنها را با بله آشنا کنیم و تصویر مطلوب خودمان از برند بله را در ذهن آنها ایجاد نماییم.

* شما باید بر اساس داده هایی که از کاربران دریافت می‌کنید پیش بروید. چقدر روی بحث تحلیل داده و بیگ‌دیتا پیش رفته اید؟

باستانی: پیشرفت در این مورد انتها ندارد و همیشه جای فعالیت هست، ولی تلاش کرده ایم که تیمی در این مورد داشته باشیم.

تیم داده در اپلیکیشن بله «پروین» نام دارد. تحلیل بازار، خارج از اپلیکیشن است، ولی برای سنجش کاربران و نحوه استفاده آنها و نحوه تعامل‌شان تیم پروین به ما کمک می‌کند.

در ایران مشکلی داریم که شاید در کشورهای خارجی با آن مواجه نباشیم؛ مثلاً آمازون سرویس‌هایی دارد که این خدمات را در اختیار استارتاپ‌ها قرار می‌دهد، ولی ما مجبور بودیم صفر تا صد زیرساخت آن را ایجاد و استفاده کنیم. البته از راه‌حل‌های خارجی هم می‌توان استفاده کرد، ولی به دلیل تحریم‌ها چندان قابل اتکا نیستند.

* در محور دوم به آینده اشاره کنید و بگویید چهار سال دیگر کجا خواهید بود؟

کیال: اجازه دهید قبل از پاسخ به این سؤال محور اول را به گونه‌ای جمع بندی کنم. زمانی که فعالیت خود را به صورت جدی با بانک ملی در مورد پیام‌رسان بله آغاز کردیم مسئله مهم و درستی در بانک ملی مشخص شده بود و آن اینکه بانکداری در بستر اجتماعی در حال تبدیل شدن به یک ترند است و این ترند شدن همزمان با ترند شدن پیام‌رسان‌ها بود.

* تنها بانکی که اجرا کرد بانک ملی بود؟

کیال: بله. همین‌طور است. در گذشته بیشتر روی این موضوع که یک پیام‌رسان قابل اعتماد، پایدار و مقیاس‌پذیر داشته باشیم تمرکز کردیم. صنعت بانکی صنعتی است که تراکنش بالایی در آن وجود دارد. پیام‌رسان نیز به خودی‌خود محل رجوع کاربران بسیاری است و اگر مقیاس‌پذیر نباشد اصلاً موفقیت‌آمیز نخواهد بود. خوشبختانه ما امروز در بله به بلوغ و قدرت پاسخگویی به تراکنش‌های مالی و اجتماعی در مقیاس بالای کاربران رسیده‌ایم.

به چند نمونه از کارهایی که به آینده ربط پیدا می‌کند اشاره کنم. برای مثال بانک ملی طرحی به نام «بانک آفیسر» را آغاز کرد که در آن مشتریان به صورت ویژه توسط کارشناسان بانکی مورد توجه قرار می‌گیرند. این طرح در بستر پیام‌رسان بله اجرا شد. به جای اینکه مشتری برای انجام کار به شعبه مراجعه کند در پیام‌رسان بله، با استفاده از پلتفرم بازو (بات)، سیستمی ساخته شد که درخواست‌هایش را ارائه می‌داد و افرادی در شعبه برای این کار مشخص شده بودند و پاسخ او را می‌دادند و مشتری VIP بدون مراجعه به بانک کارش را انجام می‌داد.

اقدام دیگری که تقریباً یک سال است در بانک ملی آغاز شده «باجه آنلاین» نام دارد. بانکداری الکترونیک و بانکداری دیجیتال در حال گسترش است و افراد برای انجام برخی کارها به شعبه مراجعه نمی‌کنند.

مؤسسات معتبر دنیا معتقدند نقش کارمندان شعبه در حال تغییر به مشاور است؛ کسی که به مشتریان بانک کمک می‌کند که تصمیمات درست مالی بگیرند.

مثلاً پاسخ به سؤالاتی از این دست که چه وامی بگیرم خوب است؟ چه وامی می‌توانید بدهید؟ سرویس هایی که شما دارید چطور است؟ الآن که مدل چک تغییر کرده است باید چه کار کنم؟ همه اینها از جنس مشاوره هستند و در دنیا این ترند وجود دارد. در ایران این ترند با نام باجه آنلاین شناخته می‌شود که در اپلیکیشن بله ارائه شد. کاربران سؤالات مالی خود را می‌پرسند و مشاوران، که در واقع همان کارمندان برگزیدة بانک هستند، به سؤالات پاسخ می‌دهند. اینها محصولاتی هستند که در بستر بله ارائه شدند تا نقش سوشیال‌بنکینگ را کامل کنند.

* آیا گروه‌های بانکی هم در بله وجود دارند؟

کیال: بله. گروه تخصصی درباره مسئله وام و تسهیلات یا مسئله چک داریم. یک سری کارمندان بانک و متخصصان این حوزه با هم گروه دارند و اطلاعات‌شان را به اشتراک می‌گذارند و به نحوی اشتراک دانش دارند. اینها گروه‌های رسمی و غیررسمی هستند، ولی ابزاری که به آن اشاره کردم یک ابزار سیستمی برای حل مسئله است.

* این ابزار چقدر از طریق ایجاد گروه مورد استقبال واقع شده است؟

کیال: دیگر صرفاً یک گروه نیست، بلکه یک محصول در بستر پلتفرم است. درست است که موضوع اطلاعرسانی تراکنش‌های بانکی مانند پیامک در ابتدا یک طرفه است، ولی باید ارزشی را ایجاد کند. ممکن است پولی به حساب شما واریز شده باشد، ولی برای شما سؤال است که این پول چرا به حسابتان واریز شده است و برای اینکه پاسخ این سؤال را بدانید باید به شعبه یا اینترنت بانک مراجعه کنید، ولی اگر از طریق یک ابزار به شخصی در بانک متصل شوید حس خوبی می‌گیرید و تجربة خوبی کسب می‌کنید.

* برداشت من از صحبت شما این است که مثلاً اگر 10 میلیون کاربر داشته باشید آن زمان پیام‌رسان بودن معنی پیدا می‌کند. بله بنا به شرایط از صفر آغاز کرد و بانک ملی برای اینکه او را به اعداد بزرگتر برساند برخی محصولاتش را از طریق این بستر به کاربرانش ارائه کرد در واقع بله با بانک ملی هم‌افزایی دارد.

کیال: بله درست است. همه پلتفرم‌ها معمای مرغ و تخم‌مرغ دارند؛ در ابتدا کاربر باید باشد تا سرویس و کانتنتی باشد یا اول سرویس و کانتنتی باشد تا کاربر بیاید؟ این معمای همه پلتفرم‌هاست. طی چهار سال اخیر با تکنیک‌ها و تلاش‌های مختلف مثل سرویس، مارکت و … توانستیم بله را به این نقطه برسانیم (۹ میلیون کاربر ثبت‌نامی و دو میلیون کاربر فعال ماهانه). اگر شیب توسعه سرویس‌ها را نگاه کنید متوجه می‌شوید که نمودار آن نمایی است.

امروز به جِرم اولیه رسیدهایم تا با استفاده ازین جرم کاربر و ارائه سرویس های نوآورانه برای آنها ارزش خلق کنیم. مثلاً بحث «کیف پول» مدت‌هاست مطرح است و بسیاری از جاها تلاش کردهاند تا یک کیف پول داشته باشند، ولی یک سال و چند ماه است که بانک مرکزی یک آیین‌نامه اولیه برای آن منتشر کرده است. این آیین‌نامه چیزهایی را تعریف کرد که افراد می‌توانند در آن بستر فعالیت کنند، ولی هنوز بازی کیف پول در کشور ما داغ نشده است و تراکنش‌های خرد همچنان با کارت انجام می‌شود و افراد برای مبالغ خیلی کم نیز کارت می‌کشند.

بنابراین بستر کیف پول هنوز وارد تراکنش‌های خرد نشده است. در حال حاضر با امیدی که نسبت به آینده کیف پول در ایران داریم سرویس‌هایی را مبتنی بر کیف پول ارائه می‌دهیم که خاص بله است؛ یعنی خاص یک شبکه اجتماعی ـ مالی است. نمونه‌ای از آن را طی چند ماه قبل با عنوان «پاکت هدیه» داشتیم.

پاکت هدیه بله ایده جالبی مبتنی بر کیف پول و شبکه اجتماعی است که با استقبال قابل توجهی از سوی کاربران مواجه شد.

* در تعامل با بانک ملی و دیگر نهادهای زیرمجموعه تلاش کرده‌اید چه محصولاتی را در قالب کیف پول یا شبیه آن در پلتفرم بله ایجاد کنید و در اختیار کاربر بگذارید؟

کیال: کیف پول به خودی‌خود برای ما موضوعیت ندارد. ما به کیف پول به عنوان یک زیرساخت می‌نگریم. مثل زیرساخت پیام‌رسانی، کیف پول نیز زیرساخت تراکنش خرد مالی محسوب می‌شود. ما به واسطه اتصال با بانک ملی به این زیرساخت دسترسی داریم؛ ولی هنر ما نوآوری روی کیف پول، یعنی سرویس ارزش افزوده روی کیف پول است.

تجملیان: برای مثال یکی از چیزهایی که روی کیف پول ارائه کردیم موضوع انتقال پول راحت بر بستر کیف پول است.

* آیا کیف پولی که سداد PSP راه انداخت به همین شکل است یا شکل دیگری دارد؟

تجملیان: کیف پول را هلدینگ داده‌ورزی سداد راه‌اندازی کرد و ما از آن سرویس دریافت می‌کنیم. ما روی سرویس‌هایی که بقیه اپلیکیشن‌های روتین پرداختی نمی‌توانند ارائه دهند، چون شبکه اجتماعی ندارند، تمرکز کرده ایم.

یکی از مباحث ما پاکت پول یا «پاکت هدیه» بود. مبنای این سرویس این بود که مثلاً می‌خواهید به طرف مقابلتان عیدی بدهید یا پدر خانواده قصد دارد شب عید به اعضای خانواده‌اش عیدی بدهد؛ می‌توانید با جذابیت خیلی بیشتری در بله این کار را بکنید! با اینکه این سرویس به تازگی به صورت عمومی معرفی شده اما کاربران خودش را پیدا کرده است؛ حتی برخی افراد برای استفاده از این سرویس،‌ گروه‌های‌شان را از پیام‌رسان‌های دیگر به بله منتقل کرده‌اند.

* در سطح شرکتی و سازمانی چطور؟

تجملیان: همان بستر بازو (بات) که داریم راهنمایی دارد و به صورت اُپن‌پلتفرم است. به ویژه هر توسعه‌دهنده‌ای که در تلگرام بات زده باشد می‌تواند با کمترین تغییر همین بات را در بله پیاده کند. برخی سازمان‌ها به سمت آن حرکت کرده‌اند. برخی دانشگاه‌ها مانند دانشگاه قائنات ثبت‌نام و دریافت کد غذایشان را در بله انجام می‌دهد یا دانشگاه امام صادق یک‌سری بات‌ها در بله دارند. حتی خرید شارژ و بسته اینترنتی هم در بله با استفاده از بات‌ها انجام می‌شود.

* در حال حاضر آیا زمینه را فراهم آورده‌اید که کسانی از بیرون بیایند و خودشان پلتفرمی را خلق کنند و به بله متصل شوند؟ چقدر توسعه‌دهندگان بیرونی به شما محصول پیشنهاد داده‌اند و شما با هم آن محصول را شکل داده‌اید؟

تجملیان: در بحث فینتکی بیشترین مراوده‌مان با بانک ملی بوده است. کارمندان بانک ملی به ویژه بخش انفورماتیک بانک ملی در شهرها و استان‌های مختلف از این بستر استفاده کرده‌اند؛ مثلاً برخی شعب بانک ملی در استان یزد برای نوبت‌‌دهی از بله استفاده می‌کنند.

نکته دیگر اینکه مثلاً گروهی داریم که کاربران سؤالات خود را در آن می‌پرسند یا در گروهی دیگر حدود ۲۰۰ توسعه‌دهنده بیرونی سؤالات‌شان را می‌پرسند و بقیه به آنها پاسخ می‌دهند. در مورد محتوا و پلتفرم پیام‌رسانی هم کانال‌های متعددی وجود دارد که صاحبان و تولیدکنندگان محتوا در آن به عرضه محتوای‌شان می‌پردازند.

کیال: در مورد سؤال‌تان در مورد آینده باید بگویم که ما امروز به نقطه‌ای رسیدهایم که یک جرم اولیه از کاربر داریم و می‌خواهیم به سمتی حرکت کنیم که با توسعه سرویس‌های نوآورانه و سرویس‌هایی که نیاز اجتماعی ـ بانکی را مرتفع می‌کنند برای جرم اولیه کاربر، هم ارزش بزرگ خلق کنیم و هم همراه آنها به سمت جذب کاربر جدید برویم؛ یعنی ما هم به دنبال توسعه و نوآوری هستیم و هم تلاش می‌کنیم تا در این تعداد کاربر فعال یک جهش بزرگ داشته باشیم.

* خیلی مهم است که این نوآوری از سمت شما رخ ندهد؛ بلکه از طریق کاربر صورت گیرد.

کیال: درست است ما تا جایی توان خلق سرویس را داریم، اما از جایی به بعد باید پلتفرممان را مدیریت کنیم. ما تا اینجای کار محدود بودیم چون هم باید توسعه کاربر را دنبال می‌کردیم و هم باید برای آنها خلق ارزش می‌کردیم، اما از جایی به بعد باید این پلتفرم را تقویت کنیم، در نتیجه خیلی اقدام توسعه‌ای نکرده‌ایم و کاربران آن را توسعه داده‌اند.

ادامه دارد…