به گزارش خبرنگار مهر، در سال‌های اخیر موضوع قیر تهاتری یا به عبارت بهتر تأمین قیر پروژه‌ها از طرف دولت و تحویل آن به پیمانکاران جهت اجرای پروژه‌ها، در فصل تدوین بودجه به یکی از موضوعات بحث برانگیز بودجه تبدیل شده و موافقان یا مخالفان این طرح بدون اشراف کامل به ابعاد و اثرات اجرای این طرح، با آن موافقت یا مخالفت می‌کنند.
در قانون بودجه سال جاری نیز وزارت نفت مکلف شده تا سقف ۱۵ هزار میلیارد تومان (مصرف کننده بیش از نیمی از آن، وزارت راه است) هزینه خرید آن را به دستگاه‌های مصرف کننده قیر پرداخت کند.
ارزش وزنی قیر مصرفی در راهسازی پایین است ولی ارزش ریالی آن تا ۷۰ درصد محصول نهایی است
سازوکار فروش این محصول نیز بورس کالا تعیین شده است؛ این در حالی است که قیر به عنوان یکی از مواد اصلی مخلوط آسفالت سهم وزنی زیادی در این محصول ندارد ولی به دلیل افزایش شدید قیمت در سال‌های اخیر، ارزش ریالی آن در قیمت تمام شده آسفالت تا ۷۰ درصد رسیده است.
این بحران در شرایطی ایجاد شده که قیر محصولی است که به لحاظ مواد اولیه و تکنولوژی تولید هیچ گونه وابستگی به خارج از کشور نداشته و انتظار می‌رود از این ظرفیت داخلی به نحو صحیح در عمران و آبادانی کشور استفاده شود.
منشأ فساد در قیر تهاتری چه بود؟
آنچه در سال‌های اخیر در اثر اجرای قانون قیر تهاتری یا همان قیر رایگان، باعث ایجاد برخی مفسده‌ها در دستگاه‌های اجرایی و همچنین اخلال در قیمت‌ها در بازارهای صادراتی شده بود بیشتر ناشی از تهاتر حق العمل شرکت قیرساز با وکیوم باتوم و همچنین عدم برآورد صحیح مقدار قیر مورد نیاز پروژه‌ها در دستگاه‌های اجرایی و تزریق مقادیر بیش از نیاز قیر به پروژه به منظور تسویه مطالبات پیمانکاران با دستگاه‌های اجرایی به وسیله قیر بوده است.
همین موضوع باعث می‌شد که قیر راهی بازار آزاد شده و از این رهگذر پیمانکار نه تنها سودی نکرده بود بلکه بعضاً به منظور تأمین نقدینگی مورد نیاز، مجبور بود قیر را به قیمتی پایین‌تر در بازار آزاد به فروش برساند.
راهکاری برای حذف فساد از چرخه توزیع قیر رایگان
کارشناسان معتقدند برای رفع این مشکلات، باید اولاً قیر، نیازسنجی واقعی شده و به صورت دقیق برای هر پروژه، میزان قیر مورد نیاز، برآورد شود؛ ثانیاً به جای آنکه قیر به عنوان حق العمل تسویه پیمانکاران باشد، به صورت محصول مصرفی به راهسازان و پیمانکاران برسد یا اینکه هزینه آن به دستگاه اجرایی و کارفرمای پروژه آن هم طی سامانه‌های خاصی پرداخت شود تا این دستگاه به پیمانکار و ششرکت عمرانی، هزینه مورد نظر را پرداخت کند.
دبیر انجمن صنعت پالایش: تا کنون وزارت راه هیچ قیری از ما خریداری نکرده است
ناصر عاشوری دبیرکل انجمن صنعت پالایش در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره عرضه قیر به دستگاه‌های تابعه وزارت راه و شهرسازی و اجرای قانون تخصیص منابع قیر رایگان به دستگاه‌های دولتی اظهار کرد: این قانون، تکالیفی است که مجلس تعیین می‌کند و دولت نیز مجری آن است؛ ما در انجمن پالایشگاه‌های کشور، هماهنگی‌های لازم برای اجرای قانون و تأمین کالای مورد نیاز را انجام می‌دهیم؛ در عین حال باید توجه داشت که این انجمن، پالایشگاه‌های خصوصی را شامل می‌شود.
وی ادامه داد: قانون تکالیفی بر عهده ما گذاشته شده که شامل کیفی سازی، طرح‌های جدید توسعه‌ای، هزینه‌های جاری و حقوق و دستمزد می‌شود، اما ریالی از دولت بابت این تکالیف دریافت نمی‌کنیم؛ از محل ۱۵ درصد فرآورده‌های ویژه از جمله وکیوم باتوم (ماده اولیه و خوراک تولید قیر) و لوب کات (ماده اولیه و خوراک تولید روغن موتور) که محصول ویژه است، دولت از محل سازوکار بورس اقدام به فروش این محصولات کرده و سپس هزینه واگذاری قیر رایگان به زیرساخت‌های حمل و نقلی را تأمین می‌کند.
پالایشگاه‌ها، وکیوم باتوم به قیرساز می‌دهند
عاشوری افزود: پالایشگاه‌ها با توجه به موقعیتی که در کشور از لحاظ تولید خوراک واحدهای تولیدی مانند قیرسازان و روغن موتورسازان دارند، لذا نگاه کلان و ملی دارند و منافع کشور را در نظر می‌گیرند؛ اگرچه خصوصی هستیم، اما نگاه ملی داریم و لذا از نظر قیمت مواد اولیه، به دنبال افزایش قیمت نیستیم.
وی تصریح کرد: شرکت‌های عضو این انجمن، تولیدکننده وکیوم باتوم هستند و آن را به شرکت‌های قیرساز می‌دهند و تنها دو واحد پالایشی شیراز و تبریز، علاوه بر وکیوم باتوم، اقدام به تولید قیر هم می‌کنند؛ بنابراین سازوکارها را باید سازمان برنامه و وزارت خانه‌های نفت و راه تهیه کنند؛ ما هم وکیوم باتوم تولیدی را به قیرسازان با همان سازوکار می‌دهیم.
ما خواهان دریافت هزینه نقدی تولید قیر هستیم ولی اگر وزارت راه پیشنهاد دیگری بدهد می‌پذیریم
دبیرکل انجمن صنعت پالایش با بیان اینکه اولویت واحدهای پالایش تولید وکیوم باتیوم و دو پالایشگاه تولید قیر، دریافت نقدی هزینه محصول است، گفت: چنانچه دولت و وزارت راه، پیشنهاد دیگری دارند، ما آماده مذاکره هستیم تا در خصوص شیوه تأمین، به توافق برسیم؛ وزارت راه خریدار و مصرف کننده بخش عمده قیر است.
وی ادامه داد: خطاب قانون برای تأمین منابع قیر رایگان، وزارت نفت و خریدار اصلی، وزارت راه است؛ بنابراین با توجه به اینکه ما بخش خصوصی هستیم، باید این دو وزارت خانه از ما تقاضای نحوه همکاری و دریافت قیر رایگان داشته باشند.
سازوکار فروش وکیوم باتوم و قیر، صرفاً بورس کالا / انجمن، نرخ پایه را به بورس اعلام می‌کند
عاشوری درباره تأثیر عرضه وکیوم باتوم در بورس کالا بر قیمت نهایی قیر، اظهار کرد: قیمت قیر و وکیوم باتوم در بورس کالا، نوسانات کمی داشته است؛ ما در انجمن صنعت پالایش، هر ۱۵ روز یک بار قیمت تمام شده را به بورس کالا ارائه می‌دهیم؛ ولی کشف قیمت نهایی در معاملات بورس کالا کشف می‌شود.
امسال نوسان قیمت در قیر نداشتیم
وی خاطرنشان کرد: در ۵ ماهه نخست امسال تغییرات خاصی نداشته‌ایم و قیمت وکیوم باتوم رشد نکرده است.
قیمت پایه قیر و وکیوم باتوم در پایان مرداد: کیلویی ۱۰ هزار و ۷۲۰ تومان
به گفته این فعال صنعت پالایش، قیمت وکیوم باتوم برای عرضه در بورس کالا ویژه نیمه دوم مرداد، از سوی انجمن صنعت پالایش بسته به کیفیت آن از کیلویی ۶ هزار و ۳۸۱ تومان تا ۶ هزار و ۷۰۰ تومان اعلام شده است؛ این انجمن قیمت قیر را نیز به بورس کالا کیلویی ۱۰ هزار و ۷۲۰ تومان اعلام کرده است.
