به گزارش خبرنگار مهر، چند روزی است که مجلس حذف صفر از پول ملی را رسماً تصویب کرده و حال قرار است که واحد پولی ایران از ریال به تومان تبدیل و هر یک ریال، ۱۰۰ قران شود. واحد پولی که بسیاری از افراد سن و سال‌دارتر جامعه را به سال‌ها قبل باز می‌گرداند. حال معلوم نیست فلسفه اصرار دولت و گردن نهادن مجلس به درخواست و تصویب طرحی که در شرایط کنونی اقتصاد ایران، دردی را دوا نخواهد کرد و با وجود تورم بالا آسیب زننده هم خواهد بود، چیست.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در همان روزی که مجلس، حذف صفر از پول ملی را رسماً تصویب کرد، در پیامی از رأی قاطع نمایندگان مجلس برای اجرای این طرح قدردانی کرد؛ آن هم برای طرحی که هنوز هم اما و اگرهای بسیاری در مورد آن وجود دارد. واقعیت آن است که اقتصاد ایران، نظام بانکی و خود بانک مرکزی طرح‌های زیادی دارد که اولویت آن بسیار بالاتر از حذف چهار صفر از پول ملی است.
حذف صفر، طرحی برای سرگرم کردن مردم
در این میان، برخی حذف صفر از پول ملی در شرایط کنونی را تنها طرحی برای سرگرم کردن مردم می‌دانند و برخی دیگر بر این باورند که این کار، فقط یک سود دارد و آن هم ساده‌سازی عملیات حسابداری است؛ بنابراین طرحی که در این حد و اندازه می‌تواند بر شرایط کنونی اقتصاد ایران اثرگذار باشد، چرا باید وقت و انرژی بسیاری را به خود اختصاص دهد.
سیدمحمدصادق الحسینی، عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) در این رابطه با اشاره به تورمی که کشور با آن درگیر است، بر این باور است که حذف صفر هیچیک از اهداف دولت از جمله کاهش نرخ تورم یا سرعت‌بخشی به رشد اقتصادی را محقق نخواهد کرد؛ بنابراین باید به طرح‌های مهمتری پرداخت که نیاز امروز نظام بانکی و اقتصاد کشور است.
وی معتقد است که در مورد حذف صفر از پول ملی بارها و بارها کارشناسان محتواهای متعددی را مطرح و در بی‌اثر بودن این طرح در شرایط کنونی اقتصاد ایران تاکید کرده‌اند.
در این میان نکته حائز اهمیت آن است که بسیاری تنها بر مزیت بهبود اسناد و محاسبات و آسان‌سازی معاملات تکیه دارند و بر این باورند که اگر دیدگاه ما نسبت به حذف صفر از پول ملی، تنها بر پایه استفاده از مزایای آن در اسناد حسابداری خلاصه می‌شود، اجرای این طرح قابل دفاع است؛ در غیر این صورت، نمی‌توان تأثیر بر متغیرهای کلان اقتصادی در این رابطه را انتظار داشت.
چه کارهایی از حذف صفر از پول ملی مهمتر است؟
موضوعی که بسیاری از اقتصاددانان آن را اولویت مهمتر از حذف صفر از پول ملی می‌دانند، کنترل و کاهش تورم و نگهداری آن در سطح پایدار است که اکنون مجموعه سیاست‌های به کار بسته شده در این رابطه اگرچه در چند ماه، آثاری مبنی بر کنترل تورم را نشان می‌دهد، اما به هر حال متغیرهای اثرگذار در این رابطه به طور قطع، در حال افزایش هستند و طی ماههای آینده، تورم بالاتری را برای کشور رقم خواهند زد.
حذف صفر از پول ملی در کدام اقتصادها موفق عمل خواهد کرد؟
بر این اساس، آنگونه که در گزارش مشروح معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران عنوان شده، این سیاست معمولاً در کشورهایی موفق بوده که پیش از اجرای طرح، تحت یک بسته سیاستی اقدام به اصلاحات اقتصادی نموده و پس از اجرای طرح نیز برنامه‌های ثبات ساز را پیاده کرده‌اند.
بنابراین به نظر می‌رسد که در شرایط فعلی اقتصاد ایران با وضعیت عدم ثبات اقتصادی، نرخ تورم بالا، عدم ثبات در تصمیم‌گیری سیاستگذار و بدون توجه به الزامات طرح، زمینه برای اعمال سیاست حذف صفر از پول ملی کشور مساعد نیست و این سیاست به تنهایی نمی‌تواند راهکاری برای رفع برخی از مسائل موجود باشد.
در واقع، فعالان اقتصادی بر این باورند که با توجه به تجارب اقتصادهای ناموفق در اجرای این طرح، ممکن است بحران‌های بعدی به ویژه افزایش بیشتر سطح عمومی قیمت‌ها را به همراه داشته باشد. آنگونه که گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران اعلام کرده برای اعمال این سیاست، پاره‌ای از الزامات فنی این طرح از جمله تغییرات سیستم‌های پرداخت، سیستم‌های حسابداری، سوابق آماری و جمع‌آوری پول‌های قبلی از گردش، هزینه‌هایی را برای دولت در بر خواهد داشت که در این شرایط، با توجه به کسری بودجه دولت و بدون پیش‌بینی منابع لازم برای آن نیاز به بررسی بیشتری دارد.
رئیس کل بانک مرکزی: حذف صفر کار کوچک بانک مرکزی
البته پیشتر عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده بود که حذف صفر از پول ملی، کار کوچک بانک مرکزی است.
او معتقد است حذف چهار صفر پیشنهادی برای تسهیل امور است تا برخی از هزینه‌ها را کاهش دهیم و ارتباط پول ملی ما با ارزهای بین‌المللی متناسب باشد؛ چراکه در حال حاضر رابطه پول ملی ما با ارزهای خارجی نیاز به اصلاح دارد؛ چراکه نرخ مبادله پول ملی ما با سایر ارزها خیلی بالا است.
همتی البته در پاسخ به انتقادات افرادی که اعلام کرده بودند حذف صفر از پول ملی، هیچ تأثیری بر تورم و رشد اقتصادی ندارد؛ به این نکته اشاره کرده بود که تیم وی در بانک مرکزی نیز هیچ گاه نگفته‌اند که این کار در رشد اقتصادی و تورم تأثیر دارد مانند آنکه بگوید می‌خواهم خانه‌ام را عوض کنم و کسی به او بگوید حالا که خانه‌ات را عوض نکردی، نظافت هم نکن و پرده آن را هم عوض نکن.
به هر حال گویا بانک مرکزی قصد کرده تا بدون آنکه خانه را عوض کند، نظافت آن را ادامه دهد و پرده‌ها را عوض کند، اما زیرساخت همچنان به جای خود باقی بماند.
