به گزارش خبرنگار مهر، یک هفته از بازگشت نظام سهمیه بندی سوخت و دو نرخی شدن بنزین آن هم بدون اطلاع رسانی قبلی به مردم، می گذرد. این اقدام که با پرداخت کمک معیشت به ۱۸ میلیون خانوار همراه شده است ابعاد مختلفی دارد که نیازمند بررسی است. این ابعاد را می توان شامل جبران کسری بودجه دولت، مدیریت مصرف سوخت، مدیریت قاچاق سوخت در مسیر هدفمندی یارانه ها دانست. این درحالی است که به عقیده اکثر کارشناسان زمان و نحوه اجرای این طرح، پرنقص بود. از سویی دیگر اجرای آن بدون نظرخواهی از متخصصین حوزه بود که انتظار می رود چنین روندی در تصمیم گیری های کلان، از سوی دولت متوقف شود.
مهدی ناجی، عضوهیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه تقاضای بنزین نیز همانند بسیاری از کالاها وابسته به قیمت آن است، گفت: البته کشش این تقاضا با باقی کالاها متفاوت است. مطابق بسیاری از کالاها زمانی که قیمت بنزین افزایش می یابد مصرف آن تا حدی کاهش می یابد. البته باید دید هدف از این افزایش قیمت چه بوده است.
وی افزود: تولید کنونی بنزین کفاف نیاز داخل را می دهد، هرچند که با توجه به افزایش تقاضای سالانه بنزین، اگر روند کنونی مصرفادامه می یافت، بی شک کشور را ناچار به واردات بنزین می کرد؛ اما نمی توان علت اصلی تصمیم دولت را در راستای کاهش مصرف دانست.
سود قاچاق کم شد، اما صفر نه/خودروی بیشتر، یارانه بیشتر
این عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران،با بیان اینکه قاچاق تابعی از انگیزه قاچاقچی است، اظهار داشت: افزایش نرخ بنزین موجب کاهش انگیزه قاچاق می شود؛ اما این افزایش قیمت نمی تواند قاچاق سوخت را صفر کند.
به گفته ناجی دولت اعلام کرده است که از محل افزایش درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین، مبلغی را برای تامین هزینه های خوداستفاده نمی کند این در حالی است که با توجه به کسری بودجه دولت، ایرادی وجود ندارد که دولت از محل این درآمد برای جبران بخشی از کسری بودجه خود استفاده کند.
وی پرداخت کمک هزینه معیشتی توسط دولت به چند دهک را موثر دانست و ادامه داد: این قشر توان اقتصادی کمی دارند و این کمک معیشت می تواند در زندگی آنها نقش مفیدی ایفا کند.
ناجی سهمیه بندی بنزین را رانت دانست و گفت: در نتیجه سهمیه بندی بنزین در حقیقت شخصی که خودروی بیشتری دارد از یارانه بیشتری برخوردار می شود. حتی در دوران قبلی سهمیه بندی بنزین شاهد خرید وانت بار توسط خانواده های متمکن بودیم تا ازسهمیه بنزین آن استفاده کنند.
دولت به نظرات کارشناسان رجوع کند/از بد مصرفی تا سهمیه ۶۰ لیتری
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: باتوجه به اینکه در حال حاضر نرخ تورم بالا است، افزایش تورم کنونی در اثر افزایش قیمت بنزین،تاثیر چشمگیری در تورم کلی اقتصاد ندارد؛ اما باتوجه به اینکه مبلغ کمک معیشتی از طریق چاپ اسکناس پرداخت نمی شود و درحقیقت یک بازتوزیع درآمد است، تاثیر چندانی بر تورم ندارد. باید دقت داشت که مقوله گرانی با تورم متفاوت است.
وی ادامه داد: با این وجود، اقدام اجرا شده دولت، اقدامی کارشناسی نبوده است؛ این اقدام شبیه هیچیک از طرح هایی که کارشناسان بررسی و تدوین کرده بودند، نیست.
دولت باید در نخستین فرصت جزییات طرحی که بر زندگی ٨٣میلیون نفر تاثیر گذاشته است را منتشر کند تا تبعات آن بررسی شود.
ناجی نحوه اجرای طرح سهمیه بندی بنزین را ضعیف و بد توصیف کرد و با تاکید براینکه دولت در مورد بنزین باید به نظرات کارشناسان رجوع کند، گفت: دولت هیچ تلاشی برای گفتگو با مردم نکرد بنابراین مردم حس فریب خوردن داشتند. از سویی دیگر تاکنون با میانگین مصرف حدود ٨٠تا ٩٠ میلیون لیتر بنزین در روز مردم بد مصرف بودند و به این بد مصرفی عادت کرده بودند.این حجم مصرف درحالی به میزان قابل توجهی کاهش یافت که مردم به آن عادت نداشتند و یکی ازدلایل ایجاد نارضایتی مردم به شمار می رود؛ در حالیکه در دولت اسبق این سهمیه بندی از ١٠٠ لیتر آغاز شد و به مرور به ٦٠ لیتر درماه رسید. دولت می توانست با اطلاع رسانی ، تصمیم خود در این زمینه را تبیین کند،اما زمان دقیق را مشخص نمی کرد وپس از عیب یابی زمان نهایی را اعلام می کرد به این ترتیب اذهان عمومی به این تصمیم عادت کرده بود.
