به گزارش خبرنگار مهر، در حالی که یکی از مهمترین طرح‌های اشتغالزایی دولت یازدهم و معاونت اقتصاد ریاست جمهوری، نوسازی ناوگان سنگین باری و مسافری درون و برون شهری و بافت‌های فرسوده بود، اما هر دوی این طرح‌های بزرگ که قرار بود از محل منابع ۲ میلیارد دلاری صندوق توسعه ملی باشد، به دلایلی متوقف شد.

به گفته فعالان حمل و نقل جاده‌ای، توقف طرح نوسازی ناوگان باری سبب شده تا قیمت کامیون‌های فرسوده به شدت افزایش یابد. به عنوان مثال کشنده FH۵۰۰ با سن زیر ۵ سال در بازار خودروهای سنگین ۲ میلیارد تومان به فروش می‌رسد در حالی که ماک ساخت ۱۳۵۶ با کارکرد بالای ۳۰۰ هزار کیلومتر، تا ۴۰۰ میلیون تومان هم به فروش می‌رسد. کامیون F۱۲ با عمر ۳۰ سال و کارکرد ۵۵ هزار کیلومتر که در عرف خودروهای سنگین، کم کارکرد محسوب می‌شود تا ۶۰۰ میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. همچنین ایویکو ۷۲ با عمر زیر ۲۰ سال ساخت و کارکرد ۵۵ هزار کیلومتر را بین ۸۵۰ میلیون تا ۱ میلیارد تومان معامله می‌کنند که علت گرانی آن را سن پایین خودرو عنوان می‌کنند!

جزئیات طرح‌های نوسازی نوگان جاده‌ای

صدرالله بمانا، مدیر اجرای طرح نوسازی کامیون‌های فرسوده در سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در گفت وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در بخش ناوگان باری سنگین جاده‌ای، وضعیت فرسودگی ناوگان بسیار نامناسب است، اظهار داشت: ۳۹.۷ درصد کامیون‌ها و کشنده‌های ما فرسوده هستند. بر اساس ماده ۸ قانون هوای پاک، برای ناوگان باری و مسافری درون و برون شهری، فرسوده باشند از فعالیت‌هایی همچون جابه جایی بار و مسافر، صدور بیمه شخص ثالث، خرید و فروش و ثبت نقل و انتقال، انجام معاینه فنی و صدور برگه معاینه فنی و تردد در جاده‌ها و شهرهای کشور منع می‌شوند.

وی افزود: اگر ترددی هم صورت گیرد، روزی ۵۰ هزار تومان جریمه می‌شوند البته در حال حاضر برخی از این مفاد قانونی اعمال نمی‌شود چون شرایط اجتماعی در حال حاضر امکان برخوردهای فوق را از دارندگان خودروهای باری و مسافری شهری و برون شهری سنگین سلب کرده است البته برخی مأموران پلیس راهور در تعدادی از شهرستان‌ها موارد مذکور را برای خودروهای سنگین جاده‌ای اعمال می‌کنند اما به دلیل آنکه دولت هنوز سرمایه گذاری جدی در بخش نوسازی ناوگان نداشته، لذا در این زمینه سخت گیری کمتری می‌شود.

مشاور رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای از مشکلات اصلی فرسوده بودن ۴۰ درصد ناوگان جاده‌ای را بالا بودن مصرف سوخت در جاده‌ها دانست و گفت: در صورت نوسازی ۱۷۶ هزار دستگاه وسایل نقلیه باری و مسافری، میزان صرفه جویی در مصرف سوخت ۱۰ میلیارد و ۶۶۶ میلیون دلار است که رقم بسیار بزرگی است. در حال حاضر برخی کشنده‌های ما تا ۶۰ لیتر سوخت مصرف می‌کنند ولی خودروهای نو بین ۲۵ تا ۳۰ لیتر سوخت مصرف می‌کنند که نصف مصرف خودروهای فرسوده است.

وی دیگر مشکل فرسوده‌ها را ناایمن بودن شاسی، بدنه و اتاق کامیون و اتوبوس‌های فرسوده عنوان و اظهار کرد: در برخی موارد با کوچک‌ترین تصادفات برای مسافران اتوبوس‌های فرسوده مشکل جدی ایجاد می‌شود. همچنین هزینه نگهداری و تعمیر خودروهای فرسوده به دلیل گرانی قطعات بسیار بالاست. از سوی دیگر ما ۳۵ تا ۴۰ درصد خودروی مازاد داریم بنابراین نوبت دهی در پایانه بسیار زمان بر است. بنابراین با وجود مسائل فوق، نوسازی ناوگان بسیار ضروری است.

بمانا منابع داخلی سازمان راهداری برای نوسازی را ناکافی اعلام و تصریح کرد: با این منابع می‌توانیم نهایتاً سالانه هزار دستگاه کامیون را نوسازی کنیم در حالی که بیش از ۲۵۰ هزار دستگاه کامیون ما فرسوده است. به همین دلیل طرح نوسازی ۶۵ هزار دستگاه کامیون فرسوده را با وزارت نفت راه اندازی کردیم که خوشبختانه کار به خوبی پیش می‌رفت با ۵ کارخانه تولید کامیون قرارداد داشتیم و می‌بایست سالانه ۱۸ هزار دستگاه کامیون را نوسازی می‌کردیم که در طی اجرای آن توانستیم ۴ هزار و ۵۰۰ دستگاه کامیون را نوسازی کنیم اما ناگهان با طرح نوسازی کامیون‌ها از سوی معاونت اقتصادی ریاست جمهوری مواجه شدیم که به طرح ریاست جمهوری مشهور شد.

وی ادامه داد: طرح ریاست جمهوری به وزارت صنعت ابلاغ شد و ما مجبور شدیم تا طرح ۶۵ هزار دستگاه را متوقف کنیم در طرح ۶۵ هزار دستگاه، کارخانه‌های تولیدکننده، خودشان وارد و مونتاژ کرده و یارانه و مابه التفاوت نرخ سود تسهیلات پرداختی به رانندگان نیز از محل صرفه جویی مصرف سوخت از سوی وزارت نفت به کارخانه‌های تولیدکننده پرداخت می‌کرد رانندگان نیز از این طرح راضی بودند اما به دلیل آنکه مزایای «طرح ریاست جمهوری» از «طرح نوسازی ۶۵ هزار دستگاه کامیون» بیشتر بود، طرح ۶۵ هزار دستگاه متوقف شد.

بمانا یادآور شد: در طرح ۶۵ هزار دستگاه، دارندگان کامیون‌های فرسوده می‌بایست ۲۰ درصد هزینه کامیون به اضافه ۸۰ درصد تسهیلات با سود ۹ درصد را پرداخت می‌کرد و ۹ درصد سود مابقی را وزارت نفت از محل صرفه جویی در مصرف سوخت تقبل می‌کرد.

وی ادامه داد: اما در طرح ریاست جمهوری، ۵۰ درصد قیمت کامیون، کامیونت اتوبوس و مینی بوس نو را دولت یارانه می‌دهد؛ ۳۰ درصد را هم تسهیلات ۱۸ درصد و ۲۰ درصد باقی مانده هم، آورده متقاضی است.

مدیر اجرای طرح نوسازی ناوگان فرسوده جاده‌ای سنگین تصریح کرد: حدود یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی اخذ شد تا به کارخانه‌های تولیدکننده داخلی بدهند؛ این تولیدکننده‌ها ضمانت نامه‌های بانکی اخذ کردند حتی پول را بعضاً به سازندگان خارجی حواله کردند اما به دلیل آغاز تحریم‌ها، اجرای طرح ریاست جمهوری با مشکل مواجه و متوقف شد. صندوق توسعه ۹۴۵ میلیون دلار به این طرح تخصیص داد و از صندوق خارج شده و وارد بانک عامل شده بود تا بتوانند خودروی سنگین وارد و در داخل مونتاژ کنند که ثبت سفارش واردات ۴۵ هزار دستگاه نیز انجام شده و صندوق توسعه پول واردات ۲۴ هزار دستگاه کامیون نو را داده بود؛ اما به دلیل آغاز تحریم‌ها، اجرای آن متوقف شد.

وی خاطرنشان کرد: یک شرکت خودروساز توانست ۳۶۰ دستگاه و یک خودروساز دیگر هم ۱۰۵ دستگاه وارد کردند اما دیگر نتوانستیم مابقی کامیون‌های نو را وارد کنیم.

بمانا درباره اینکه آیا با توجه به اینکه قیمت کامیون به شدت افزایش یافته، آیا امکان اجرای مجدد این طرح‌های نوسازی ناوگان وجود دارد یا خیر؟ گفت: با توجه به اینکه هم طرح ۶۵ هزار دستگاه و هم طرح ریاست جمهوری از محل صرفه جویی مصرف سوخت است و قرار نیست دولت از بودجه عمومی آن را هزینه کند و نیز با توجه به اینکه قیمت بنزین افزایش داشته و درآمد بیشتری از محل حذف یارانه بنزین به وزارت نفت برمی گردد، باز هم امکان اجرای آن وجود دارد. پول طرح ۶۵ هزار دستگاه را خودروسازها از منابع داخلی داده و از محل صرفه جویی سوخت، جبران هزینه می‌کردند وزارت نفت هم از محل صادرات گازوئیل صرفه جویی شده، بخشی از این منابع را جبران می‌کرد.