به گزارش پایگاه خبری بانکداری الکترونیک، تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات بانک‌های مرکزی شاکله‌ای از چارچوب عملیاتی آنهاست که با توجه به وضعیت بازار، اهداف سیاست‌گذاری و ساختار بازارهای مالی شکل می‌گیرد.

بخش اول این گزارش را با عنوان ” گزارش کمیته بال از تشکیل کمیته بازارها ” خواندیم. در ادامه با ما همراه باشید.

بریتانیا

در قانون سال 1998 بانک انگلستان در رابطه با سیاست‌های پولی آمده است که، اهداف این بانک شامل حفظ ثبات قیمت‌ها و حمایت از سیاست اقتصادی دولت می‌شود.

از جمله اهداف اصلی این سیاست‌ها همگی رسیدن به رشد و اشتغال است. دولت موظف است حداقل هر 12 ماه یکبار تعریف خود از ثبات قیمتی و اهداف سیاست اقتصادی خود را مشخص کند.

تعریف کنونی از ثبات قیمت، تورم 2 درصدی است که با افزایش 12 ماهه شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) اندازه‌گیری می‌شود. هدف فعلی سیاست اقتصادی دولت هم رشد قوی، پایدار و متعادل است.

در بانک انگلستان، کمیته سیاست‌گذاری پولی (MPC) مسئولیت تدوین سیاست‌های پولی به منظور تحقق اهداف بانک را بر عهده دارد. این کمیته حداقل 8 بار در سال جلسه برگزار می‌کند و تصمیمات آن هم با رأی اعضای حاضر در جلسه گرفته می‌شود.

بیانیه و صورتجلسه حاصل از تصمیمات اتخاذ شده در کمیته نیز در اسرع وقت پس از هر جلسه منتشر می‌شود. در انتها بانک انگلستان مسئول استفاده از چارچوب اجرایی سیاست‌های پولی خود برای اجرای تصمیمات اتخاذ شده در کمیته است، سیاست‌های اشاره شده در وب سایت بانک نیز به تفصیل شرح داده شده است.

ویژگی‌های کلیدی چارچوب اجرای سیاست‌های پولی

چارچوب اجرایی سیاست‌های پولی بانک انگلستان تعدادی ابزار را در اختیار کمیته سیاست‌گذاری قرار می‌دهد که این کمیته می‌تواند از آنها برای تحقق اهداف خود استفاده کند، از جمله این ابزار را می‌توان تعیین نرخ سود؛ خرید دارایی؛ تأمین ذخایر بانک مرکزی و ارائه راهنمایی‌های آتی در مورد مسیر مورد انتظار آینده سیاست‌های پولی بر شمرد.

سیاست پولی در درجه اول از طریق تعیین نرخ بهره بانکی اعمال می‌شود، منظور از نرخ بهره بانکی یعنی نرخ پرداخت شده به حساب‌های ذخیره‌ای که توسط بانک‌های واجد شرایط در بانک مرکزی نگهداری می‌شود.

بانک در حال حاضر تصمیمات کمیته سیاست‌گذاری در مورد نرخ سود بانکی را با استفاده از سیستمی تحت عنوان «سیستم طبقه» اجرا می‌کند، در این سیستم تقریباً تمام ذخایر نزد بانک با نرخ بانکی معین مشمول سود می‌شوند.

این سیستم طبقه در سال 2009 معرفی شد، زمانی که کمیته تصمیم گرفت خرید دارایی‌های بزرگ را آغاز کند. سیستم طبقه نرخ‌های عمده فروشی بازار را نزدیک به نرخ سود بانکی نگه می‌دارد؛ زیرا اگر نرخ عمده فروشی به طور قابل توجهی به زیر این سطح کاهش یابد، شرکت‌های واجد شرایط می‌توانند ذخایر موجود در بازار را وام بگیرند و با سپرده‌گذاری آنها در بانک انگلستان، تعهدات بانکی را برآورده کنند. مزیت اصلی این سیستم توانایی آن در حفظ نرخ بهره یک شبه نزدیک به نرخ بانک در صورت تغییرات زیاد در عرضه یا تقاضای ذخایر است.

ویژگی دیگر چارچوب این است که بانک نیازی به تعیین شرایط ذخیره ندارد. این برخلاف سیستم حاکم بر بانک تا قبل از سال 2009 است، جایی که اهداف ذخیره توسط خود اعضای کمیته تعیین می‌شد. این چارچوب و عملیات مختلف مورد استفاده برای تأمین و پایان ذخایر اعضادر سال 2009 متوقف شد.

نیازهای نقدینگی بسیار کوتاه‌مدت از طریق تسهیلات عملیاتی بانک (OSF) تأمین می‌شود، این تسهیلات به شرکت‌ها اجازه می‌دهد در طول هر روز کاری، مستقیماً از بانک وام بگیرند. تسهیلات اعطای وام شامل یک وام یک مرتبه‌ای است که در ازای دارایی‌های با ارزش و با نقدینگی بالا وثیقه گذاشته شده، اعطا می‌شود، برای دریافت این وام متقاضیان ملزم به پرداخت 25 صدم درصد حق بیمه (0.25 درصد) بالاتر از نرخ بانک هستند.

اقدامات غیرمتعارف در سیاست‌های پولی

در پاسخ به بحران مالی سال 2008 ، کمیته سیاست‌گذاری پولی خرید بخش وسیعی از دارایی‌های مالی را آغاز کرد، این دارایی‌ها در آن زمان بیشتر شامل اوراق قرضه دولتی انگلستان بود که توسط صندوق تسهیلات خرید دارایی بانک انگلستان (BEAPFF) خریداری شد. تا پایان آگوست 2019، خرید دارایی اوراق قرضه دولتی انگلستان بالغ بر 435 میلیارد پوند می‌شد.

در آگوست 2016 آخرین نقطه‌ای که کمیته سیاست‌گذاری پولی سیاست خود در مورد میزان خرید دارایی را تغییر داد وقتی بود که طرح خرید اوراق مشارکت 10 میلیارد پوندی (CBPS) مطرح شد. هدف این طرح ایجاد محرکی با کاهش بازده اوراق قرضه شرکت‌ها برای کاهش هزینه استقراض‌شان بود. در این بین نباید فراموش کرد که تشویق فروشندگان این دارایی‌ها به ایجاد تعادل مجدد در سبد سهام‌شان در واقع شرکت‌ها را تشویق به انتشار اوراق بیشتر می‌کند.

کمیته سیاست‌گذاری پولی همچنین در آگوست 2016 طرح دیگری تحت عنوان تأمین مالی مدت‌دار (TFS) را معرفی کرد. این طرح برای برطرف کردن یک ریسک خاص طراحی شد، ریسکی که بر اساس آن کاهش نرخ سود بانکی در سطحی نزدیک به صفر، ممکن است تأثیر کمتری نسبت به کاهش زمان افزایش نرخ‌ها داشته باشد، البته این در صورتی است که وام‌دهندگان تصمیم نداشته باشند تا به نوعی فشار سود بانکی را به خانوارها و صاحبان مشاغل منتقل کنند.

این سیاست همچنین به گونه‌ای تنظیم‌شده که هرگونه کاهش نرخ سود بانکی در آن تأثیر کلی چندانی بر اندوخته‌های احتیاطی نداشته باشد. طرح تأمین مالی مدت‌دار بودجه چهار سال‌های را برای بانک‌ها و جوامع ساختمانی با نرخ بهره نزدیک به نرخ بانک را ارائه کرد. این بودجه در ازای طیف گسترده‌ای از وثیقه‌ها ارائه می‌شد.

کمک هزینه‌های استقراض بر اساس نسبت سهام شرکت‌های دارای واجد شرایط وام و همچنین افزایش خالص وام شرکت در یک دوره مرجع 18 ماهه محاسبه شد. پرونده این طرح در فوریه 2018 همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد با ارائه 127 میلیارد پوند وام بسته شد.

خرید دارایی تحت عنوان سیاست تسهیلات کمی(QE) به این معناست که در سال‌های اخیر ترازنامه بانک بسیار بیشتر از هر زمان دیگری در تاریخ شده است. با نگاهی به آینده، ترازنامه احتمالاً با گذشت زمان دوباره کاهش مییابد. کمیته تصمیم می‌گیرد که چه زمانی خرید دارایی را کاهش دهد، این موضوع و سایر موضوعات مرتبط به طور معمول در صورتجلسه آن منتشر می‌شود.

بیمه نقدینگی و سایر عملیات‌ها

این بانک همچنین تعدادی عملیات تحت عنوان بیمه نقدینگی ارائه می‌دهد که به وسیله آن می‌تواند ذخایر بانک مرکزی را تأمین کند. این عملیات شامل موارد زیر است: اخذ وام با ارائه وثیقه که معمولاً ماهانه است؛ اما در حال حاضر هفتگی اجرا می‌شود، براساس این طرح ذخایر بانک مرکزی به مدت 6 ماه از طریق یک مزایده وام داده می‌شود.

تسهیلات بازپرداخت شرایط احتمالی که به بانک اجازه می‌دهد نقدینگی را در برابر طیف وسیعی از وثیقه‌های واجد شرایط در هر زمانی، مدت و قیمتی که انتخاب می‌کند، ارائه دهد و تسهیلات تخفیفی، که یک تسهیلات دو طرفه است. در مجموع فعالان اقتصادی چارچوب پولی استرلینگ می‌توانند دارایی‌هایی که قابلیت نقدینگی دارند در ازای طیف وسیعی از وثیقه‌ها وام بگیرند.

در ژوئیه 2012، بانک و خزانه‌داری طرح وام برای وام (FLS) را در پاسخ به افزایش هزینه‌های تأمین مالی بانک‌ها و نرخ بهره در طول بحران منطقه یورو راه‌اندازی کردند. این طرح به منظور ایجاد انگیزه برای بانک‌ها و همچنین مؤسسه مالی جوامع ساختمانی جهت افزایش وام‌دهی به اقتصاد واقعی آنها با تأمین بودجه چهار ساله زیر نرخ بازار طراحی شد.

در این طرح هم قیمت و هم مقدار بودجه ارائه شده به میزان وام‌دهی در اقتصاد واقعی انگلستان مرتبط است. طرح وام برای وام در واقع یک طرح مشترک بین کمیته سیاست‌گذاری پولی و کمیته سیاست‌گذاری مالی بود.

هندوستان

قانون رزرو بانک در سال 1934، حکمی قانونی به این بانک هندی (RBI) می‌دهد تا از چارچوب سیاست‌گذاری پولی مدرن نهایت استفاده را ببرد، این بانک همچنین هدف‌گذاری انعطاف‌پذیر تورمی (FIT) را به عنوان چارچوب سیاست پولی خود اتخاذ کرده است.

هدف اصلی سیاست‌های پولی حفظ ثبات قیمت‌ها و در نظر گرفتن هدف بلندمدت رشد اقتصادی است. دولت هند، با مشورت رزرو بانک، تورم را بر اساس شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI)، به مدت پنج سال (از آگوست 2016 تا مارس 2021) محاسبه کرده است.

برای دستیابی به اهداف سیاست‌های پولی، رزرو بانک از یک چارچوب مشخص نرخ بهره با بهره وام کوتاه‌مدت یک شبه، استفاده کرده است، همزمان رزرو بانک از وزن‌هاي ريسک اعتباري موزون (WACR)، به عنوان یک هدف عملیاتی استفاده می‌کند.

کمیته سیاست‌گذاری پولی (MPC)، به ریاست رزرو بانک، سیاست‌ها را تعیین می‌کند، این سیاست‌ها شامل تعیین نرخ بازپرداخت مورد نیاز برای دستیابی به هدف کنترل تورمی می‌شود.

رزرو بانک تلاش می‌کند تا هدف عملیاتی خود یعنی وزن‌هاي ريسک اعتباري موزون، را از طریق ابزارهای موجود در چارچوب اجرای سیاست‌های پولی، به نرخ بازپرداخت متصل کند.

گزارش دو ساله سیاست‌گذاری‌های پولی (MPR) توسط رزرو بانک منتشر می‌شود، گزارشی که در آن چارچوب اقتصاد کلان، تجزیه و تحلیل تحولات همراه با پیش‌بینی تورم و تولید، شرایط نقدینگی و تحولات بازار مالی همراه با محیط و چشم‌انداز جهانی تبیین شده است.

ویژگی‌های کلیدی چارچوب اجرای سیاست‌های پولی

هدف چارچوب سیاست پولی تعیین نرخ بازپرداخت در سطح مناسب برای دستیابی به اهداف سیاست پولی بر اساس ارزیابی وضعیت فعلی و در حال تحول اقتصاد کلان است. پس از اعلام نرخ بازپرداخت، این چارچوب عملیاتی تعدیل شرایط نقدینگی را به صورت روزانه پیش‌بینی می‌کند که هدف آن اتصال وزن‌هاي ريسک اعتباري موزون (WACR)به نرخ بازپرداخت است.

رزرو بانک هند در چارچوب اجرای این سیاست خود، عملیات بازار باز را در هر دو شکل انجام می‌دهد، یعنی هم اقدام به بازخرید تحت عنوان تسهیلات تعدیل نقدینگی (LAF) می‌کند و هم به خرید و فروش مستقیم اوراق بهادار واجد شرایط برای ارائه تسهیلات دائمی می‌پردازد، رزرو بانک همچنین از بانک‌ها می‌خواهد که حداقل ذخایر فعلی خود را داشته باشند.

در حال حاضر حداقل شرط ذخیره سرمایه 4 درصد از تقاضای خالص و بدهی‌های زمانی (NDTL) بانک‌ها تعیین شده است و ذخایر در قالب نسبت ذخایر نقدی (CRR) توسط بانک‌ها در حساب جاری خود در رزرو بانک نگهداری می‌شود.

به این ذخایر سودی تعلق نمی‌گیرد. رزرو بانک به طور میانگین و البته بسته به مدت زمان سپرده‌گذاری ذخایر، اجازه می‌دهد تا بانک‌ها طی دو هفته بتوانند به دلخواه خود شوک‌های نقدینگی را جذب کرده و به تثبیت نرخ بهره کوتاه‌مدت در بازارهای پولی کمک کنند.

کلیه عملیات مدیریت نقدینگی رزرو بانک هند به وسیله وثیقه ضمانت می‌شود و این میزان وثیقه نیز هر چند وقت یکبار توسط خود بانک اطلاع داده می‌شود. بر اساس تسهیلات تعدیل نقدینگی، بانک ذخیره روزانه نرخ ثابت بازپرداخت یک شبه و عملیات بازپرداخت معکوس را انجام می‌دهد.

نرخ بهره برای عملیات بازپرداخت روزانه با نرخ ثابت روزانه، سیاستی است که توسط کمیته سیاست‌گذاری پولی تعیین شده است. نرخ بهره یک روزه در واقع نرخ بهره معکوس با نرخ ثابت، قسمت پایینی کریدور بانکی را تعیین می‌کند که در حال حاضر 25 نقطه پایه پایین تر از نرخ بازپرداخت است.

بازپرداخت معکوس یک تسهیلات ثابت برای واریز وجوه توسط نهادهای واجد شرایط به رزرو بانک هند است. علاوه بر این، رزرو بانک تسهیلات وام‌دهی دائمی، یعنی تسهیلات دائمی حاشیه‌ای (MSF)، ارائه کرده است که بر اساس آن واحدهای واجد شرایط می‌توانند برای تأمین نیازهای ذخیره خود که ناشی از عوامل پیش‌بینی نشده است، به این تسهیلات دسترسی داشته باشند.

نرخ بهره تسهیلات حاشیه‌ای (MSF) در حال حاضر بخش بالایی کریدور بانکی و نرخ بازپرداخت آن 25 نقطه پایه بالاتر از نرخ بازپرداخت است؛ بنابراین تسهیلات حاشیه‌ای همراه با نرخ بازپرداخت معکوس نرخ ثابت، بخشی از کریدور بانکی و نرخ‌های یک شبه بازار پولی را تشکیل می‌دهند.

رزرو بانک هند همچنین دوبار در هفته عملیات بازپرداخت 14 روزه با نرخ متغیر را برای تأمین ذخایر کل دوره احتیاطی انجام می‌دهد. به غیر از عملیات روزانه با نرخ ثابت و دو بار در هفته حراج بازپرداخت نرخ متغیر 14 روزه، رزرو بانک سایر حراج‌های بازپرداخت نرخ‌های متغیر و بازپرداخت معاملات متغیرهای مختلف را در صورت لزوم انجام می‌دهد تا شرایط نقدینگی را مطابق با شرایط پولی هدایت کند.

هدف سیاست بازاریابی مبتنی بر بازار باز (OMOs) و مزایده‌های مبادله ارزهای بلندمدت برای تأمین/برداشت نقدینگی در مدت طولانی انجام می‌شود.

چارچوب عملیاتی دقیقاً تنظیم شده و در مواقع لزوم برای دستیابی به اهداف سیاست پولی مورد تجدید نظر قرار می‌گیرد.

چارچوب مناسب با توجه به وضعیت بازار

کشورهای مختلف با توجه به وضعیت بازار داخلی خود و ارتباطات بین‌المللی خود چارچوب‌ها و عملیات‌های مختلفی را تدوین کرده‌اند. در این بین کشور انگلستان می‌تواند نمونه‌ای بارز از چارچوب‌های پیچیده و تو در توی عملیات‌های بازاری باشد که توانسته است در دوران برگزیت به خوبی نقش خود را در کنترل تورم و نقدینگی ایفا کند؛ بنابراین هر چه تعداد تهدیدات و عوامل ریسک‌زای اقتصادی در یک کشور بیشتر باشد، چارچوب عملیات بازاری بانک‌ها باید روشن‌تر، دقیق‌تر و پیچیده‌تر تدوین شود.