مرتضی زمانیان، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره علت نوسانات بورس، گفت: نوسانات اساساً جزو ویژگی‌های هر بازار و به طور خاص بازار سهام است اما در کشور ما دو عامل، این نوسانات را تشدید می‌کند. عامل اول، فقدان قوانین تنظیم گرانه مانند مالیات بر عایدی سرمایه است. این مالیات می‌تواند نقش نوسان گیر را در بازار ایفا کند. عامل دوم نیز حجم بالای نقدینگی سرگردان در بازار است. این دو عامل موجب می‌شوند، بازار به دلیل هیجانات، دچار تلاطم‌های شدید شود. بنابراین با توجه به وجود این دو عامل، نوسانات بازار سهام، طبیعی است. وقتی نقدینگی در حساب‌ها وجود دارد و ابزارهای تنظیمی نیز وجود ندارد پول‌ها به بورس هجوم آورده و بازار را دچار نوسان می‌کند.
وی در عین حال گفت: ضعف حکمرانی در بورس و اقتصاد کشور نیز در نوسانات اخیر بورس تأثیر ویژه ای داشته است.
عضو اندیشکده حکمرانی شریف اظهار کرد: افت بازار سهام تأثیری در فعالیت‌های بخش حقیقی نداشته است. بنابراین نباید نگران باشیم که رشد اقتصادی یا تولید ما دچار مشکل شود بلکه تنها یک بازتوزیع ثروت رخ داده و یک اتفاق منطقی در بازار بوده و این اتفاق بیش از حد در کشور بزرگ شده است.
دولت به توصیه‌های نامه ۲۵ نفر توجه نکرد
این کارشناس اقتصادی درباره نامه ۲۵ نفر کارشناس مالی که تیرماه خطاب به رئیس جمهور نوشته شد و برخی از معامله گران بازار سهام، نامه مذکور را عامل افت شاخص معرفی می‌کنند، گفت: بنده جزو امضاءکنندگان نامه مذکور نبودم اما درباره آن باید بگویم این نامه‌ها جزئیات زیادی دارد که درست یا غلط بودن آن به اصل مطلب ارتباطی ندارد. یعنی ممکن است در این نامه نکاتی درباره ارتباط بازار و تورم ذکر شده باشد؛ این موضوع چه صحیح باشد چه نباشد اینکه بازار بورس این رابطه را با تورم دارد یا ندارد مسئله ما نیست. محور و مساله اصلی نامه این بود که در وهله اول بازار با این رشدی که داشت، بازار پر ریسکی شده بود؛ محور دوم نامه این بود که در این بازار پرریسک دولت نباید نقش بیمه‌گر را ایفا می‌کرد. این دو نکته‌ای بود که در نامه اخیر مورد توجه قرار گرفت. دولت به این توصیه‌ها عمل نکرد و این بازار رشد زیادی را تجربه کرد تا بالاخره در یک نقطه‌ای افت کرد.
وی با اشاره به حملاتی که مدتی قبل به امضاءکنندگان این نامه شد، گفت: به نظر بنده علی رغم حملات غیر منصفانه‌ای که به نویسندگان آن نامه شد، تجربه نشان داد که سخن آنها، سخن صحیحی بوده است. اینکه خطر سقوط وجود دارد درست بود و دولت باید به توصیه‌های آنها توجه می‌کرد.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه عده‌ای معتقدند سقوط بورس مربوط به نامه ۲۵ اقتصاددان بوده است، گفت: به نظر بنده این سخن نادرست است. چرا که این نامه یک الی دو ماه پیش از سقوط شاخص نوشته شد و اینکه از بین این همه صحبتی که در فضای رسانه مطرح می‌شود، آن نامه بخواهد باعث ریزش بورس شود، صحبت اشتباهی است. برخی معتقدند چون دولت به آن توصیه‌ها عمل کرد بورس افول کرد. در مقابل این افراد باید گفت به کدامین توصیه آن نامه عمل شده که بخواهیم آن را به عنوان عامل ریزش شاخص معرفی کنیم؟
وی ادامه داد: برخی دیگر نیز می‌گویند کسانی که این نامه را نوشته‌اند چرا فلان وقت درباره مسکن یا ارز نامه ننوشته‌اند. در پاسخ به این افراد نیز باید گفت اولاً این سخن اشتباه است چرا که برخی از این افراد در ارز و مسکن هم اظهار نظر کرده‌اند دوماً قرار بر این نیست که تا هر اتفاقی رخ می‌دهد عده‌ای درباره آن نامه بنویسند بلکه درباره بورس دغدغه‌ای برای این عزیزان پیش آمد و درباره آن اظهار نظر صورت گرفت.
بازار به روند اصلی خود بازخواهد گشت
زمانیان گفت: علیرغم همه فراز و فرودهای اخیر، بازار سهام به روند اصلی خود بازخواهد گشت.
وی درباره اینکه چرا علیرغم افت حدود ۶۰۰ هزار واحدی شاخص، شاهد کاهش قیمت ارز و تورم نیستیم، گفت: در ادبیات اقتصاد سازوکارهای متفاوتی وجود دارد اما اینکه کدامیک از این سازوکارها در حال حاضر پیاده شده است، مسئله پیچیده‌ای است. نکته قابل توجه درباره رابطه رشد بورس و تورم این است که اگر رشد بورس باعث بالارفتن تورم شد، افول بورس باعث بازگشت آنها نمی‌شود. در رشد و افول سازوکارهای مختلفی درکار هستند که لزوماً یکسان نیستند.
رشد بورس باعث افزایش تقاضا در بازارهای دیگر می‌شود
زمانیان ادامه داد: دارایی‌ها ابزارهایی هستند که می‌تواند موجب شوک قیمتی در بقیه بازارها شوند. فرض کنید من یک دارایی دارم و این دارایی به حدی ارزشمند شده است که می‌خواهم آن‌را بفروشم و خودرو بخرم. ممکن است با فروش یک میلیون سهم بتوانم خودرویی را بخرم اگر قیمت سهم سه برابر شود من با فروش ۳۰۰ هزار سهم می‌توانم همان خودرو را بخرم. بنابراین وقتی که سهم متورم می‌شود افراد به راحتی با مبادله حجمی از سهم می‌توانند مقادیر زیادی از تقاضای دارایی را به بازارهای دیگر تحمیل کنند و در واقع این سهم‌ها ابزار خوبی می‌شود که در بازارهای دیگر تقاضا ایجاد کند.
وی بیان داشت: در شرایط فعلی که افراد مایلند سهم‌های خود را بفروشند و از بازار خارج کنند اگر قیمت سهم بالا باشد و ما نیز به اندازه کافی خریدار در بازار بورس ایجاد کنیم یعنی با اجبار حقیقی‌ها به خرید، سهم را نقد نگه داریم عملاً ابزار انتقال تقاضا به بازارهای دیگر را فراهم کرده‌ایم؛ یعنی هر شخصی می‌تواند سهم‌های گران خود را بفروشد و وارد بازارهای دیگر کند، این مکانیزمی است که نگران کننده است.
راهکار برون رفت از شرایط فعلی / دولت پول تزریق نکند
این کارشناس اقتصادی درباره راهکار برون رفت از وضعیت فعلی، گفت: در حال حاضر باید یا اجازه دهیم سهم به قیمت منطقی خودش برسد یا اگر با دامنه نوسان آن‌را بالا نگاه داشتیم نباید پولی را به بازار تزریق کنیم که هر کس بتواند به راحتی در قیمت بالا سهمش را بفروشد. اگر این نقدینگی را وارد می‌کنیم باید دامنه نوسان را بیشتر کنیم که افراد پول را به این سادگی نتوانند به بازار دیگری وارد کنند.
وی تاکید کرد: این برنامه دولت که در نظر دارد از صندوق توسعه ملی و الزام افراد حقوقی و … پولی را به بورس تزریق کند که بازار را بالا نگه دارد کار خطرناکی است چرا که به راحتی در بازارهای دیگر تقاضا ایجاد می‌شود و به آنها شوک قیمتی وارد می‌شود.
وی تصریح کرد: متأسفانه دولت با برداشت از صندوق توسعه ملی برای تخصیص به صندوق تثبیت بازار سرمایه و همچنین الزام به نقش آفرینی شرکت‌های حقوقی همچنان نقش بیمه گر را برای بازار سهام ایفا می‌کند.
