ـ سرپرست اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب، پیش از این بارها، از جمله در سیاست های اقتصاد مقاومتی بر افزایش قدرت پول ملی تأکید کرده اند اما متأسفانه فقط شعار اصلاح نظام بانکی داده می شود؛ – توان اصلاح نظام بانکی وجود ندارد/ خلق پول استقلال بانک مرکزی را بی معنا می کند ” گروه اقتصاد ــ سرپرست اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب، پیش از این بارها، از جمله در سیاست های اقتصاد مقاومتی بر افزایش قدرت پول ملی تأکید کرده اند اما متأسفانه فقط شعار اصلاح نظام بانکی داده می شود؛ هرچند که بعید می دانم که اکنون چنین توانی برای اصلاح نظام بانکی وجود داشته باشد.

حسین صمصامی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و سرپرست اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی، در گفت وگو با ایکنا”، به بیان نکاتی درباره لوازم افزایش قدرت پول ملی و استقلال بانک مرکزی که اخیراً توسط رهبر معظم انقلاب مورد تأکید قرار گرفته است پرداخت و گفت: درباره استقلال بانک مرکزی در ادبیات اقتصادی باید گفت از سال 1970 که کشورهای سرمایه داری غربی همانند آمریکا با تورم مواجه شدند، تأکید زیادی بر سیاست های پولی و بانک مرکزی مستقل داشتند.

در کشوری هم که بانک مرکزی مستقل وجود دارد، حجم پول تحت تأثیر سیاست های اقتصادی دولت قرار نمی گیرد و دولت کسری بودجه خود را از طریق استقراض از بانک مرکزی جبران نمی کند.

با وجود خلق پول کنونی استقلال بانک مرکزی بی معناست این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: گاهی اوقات افزایش حجم پول براساس سیاستی تعیین شده است و استقراض از بانک مرکزی هم در چارچوب برنامه است، اما گاهی اوقات این اقدام در چارچوب برنامه نیست.

به نظرم خود موضوع استقلال بانک مرکزی در شرایط کنونی اهمیت چندانی ندارد بلکه فرآیند خلق پول است که اهمیت دارد.

این خلق پول و افزایش نقدینگی در زمینه تولید مورد استفاده قرار نمی گیرد و وارد سفته بازی و دلالی می شود و با گذشت زمان ارزش پول ملی هم کاهش می کند.

صمصامی با بیان اینکه وقتی نقدینگی در راستای تولید مورد استفاده قرار نگیرد قطعاً نتیجه اش تضعیف پول ملی خواهد بود، اظهار کرد: درباره دلایل این مسئله هم باید گفت که علت آن مربوط به خلق پول در نظام بانکی است و مادامی که مکانیزم کنونی خلق پول در نظام بانکی وجود دارد اساساً استقلال بانک مرکزی معنا ندارد.

سرپرست اسبق وزارت اقتصاد یادآور شد: یکی از عوامل مهم در ارزش پول ملی، میزان عرضه و نقدینگی است.

این مسئله در کشور ما بسیار مهم است و چون نقدینگی وارد عرصه تولید نمی شود بلکه به سمت دلالی گری می رود؛ بنابراین قیمت کالاها و ارز افزایش پیدا می کند و همین هم به معنای کاهش ارزش پول ملی است.

بدهی دولت به بانک مرکزی به شدت پایین آمده است عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی درباره دلایل این اتفاق در اقتصاد ایران گفت: یکی از دلایل اصلی این مسئله، خلق پول در نظام بانکی ایران است.

بارها گفته ام که وقتی 95 درصد پول در سیستم بانکی خلق می شود و ماهیت پول به گونه ای است که دولت می تواند به راحتی کسری بودجه خود را از سیستم بانکی جبران کند، مسئله استقلال بانک مرکزی چندان معنایی ندارد.

این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به کاهش بدهی دولت به بانک مرکزی در سال های اخیر افزود: البته در قانون برنامه سوم استقراض دولت از بانک مرکزی ممنوع است؛ بنابراین اگر به ترکیب پایه پولی نگاه کنید، خالص بدهی دولت به بانک مرکزی به شدت پایین آمده است و در سال های اخیر بعضاً منفی هم شده است؛ بنابراین اگر هدف گذاری کنیم که منظور از استقلال بانک مرکزی این است که دولت از بانک مرکزی قرض نگیرد، در واقع اکنون چنین موضوعی محقق شده است؛ چراکه این بدهی الان تقریباً صفر است، اما چیز دیگری به نام سیستم بانکی جایگزین آن شده است.

افزایش پایه پولی صمصامی بیان کرد: دولت در سال های قبل اوراق قرضه فروخته است و هنگام سررسید توان بازپرداخت آن را ندارد و چون سیستم بانکی، آنها را تضمین کرده است؛ بنابراین سیستم بانکی، اصل و فرع اوراق را خریداری می کند و به همین دلیل، اکنون بدهی دولت به بانک ها به شدت افزایش پیدا کرده است.

بدهی بخش دولتی به بانک ها در شهریور 92 حدود 69 هزار میلیارد تومان بوده که در شهریور امسال براساس اعلام بانک مرکزی به حدود 229 هزار میلیارد تومان رسیده است.

این رقم بسیاری زیادی است و مشاهده می کنیم که این بدهی با چه شتابی در حال افزایش است.

سرپرست اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی اظهار کرد: از سوی دیگر بدهی بانک ها به بانک مرکزی هم افزایش پیدا می کند.

این رقم در سال 92 به میزان 55 هزار میلیارد تومان بوده است اما در شهریور امسال به حدود 150 هزار میلیارد تومان رسیده است.

از سوی دیگر، افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی، منجر به افزایش پایه پولی می شود و همین مسئله هم افزایش حجم پول را در پی دارد و اکنون حدود 60 درصد پایه پولی شامل بدهی بانک ها به بانک مرکزی است.

مکانیزم تبدیل ریال به دلار باعث افزایش حجم پول می شود وی افزود: چنین وضعیتی نشان می دهد مادامی که چنین سیستم بانکی را دارا هستیم اصلاً بانک مرکزی مستقل در چنین فضایی معنا پیدا نمی کند، چراکه اگر بانک مرکزی به عنوان مثال کاهش تورم را هدف گذاری کند، با توجه به اینکه دولت کسری منابع خود را از طریق سیستم بانکی جبران می کند و همین مسئله بر افزایش نقدینگی تأثیر می گذارد، کاهش تورم و استقلال بانک مرکزی به راحتی ممکن نیست.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی یادآور شد: از سوی دیگر، مکانیزم تبدیل دلار به ریال هم باعث افزایش حجم پول می شود.

وقتی دلارها به بانک مرکزی می آید و در دارایی خارجی بانک مرکزی قرار می گیرد، تبدیل به ریال می شود و در اختیار دولت قرار می گیرد، همین مسئله یکی از منابع اصلی خلق پول در کنار بدهی بانک ها به بانک مرکزی است.

اهمیت هماهنگی سیاست های پولی و مالی صمصامی درباره مفهوم واقعی استقلال بانک مرکزی یادآور شد: البته منظور از استقلال بانک مرکزی این نیست که این بانک هرگونه که مایل بود عمل کند؛ چراکه چنین چیزی در هیچ تئوری اقتصادی مورد پذیرش نیست و در اقتصاد، هماهنگی سیاست های پولی و مالی بسیار مهم است.

این گونه نیست که بانک مرکزی دارای یک سیاست و دولت هم دارای سیاستی دیگر باشد بلکه این هماهنگی سیاست های پولی و مالی در ادبیات علمی استقلال بانک مرکزی بسیار مهم است.

وی افزود: اگر بخواهیم به صورت ریشه ای و بنیادی به موانع افزایش قدرت پول ملی بپردازیم، مانعی که در شرایط کنونی برای تقویت ارزش پول داریم، همین مکانیزم خلق پول در سیستم بانکی و نقدینگی کنونی است که به هزار و هفتصد هزار میلیارد تومان رسیده و عمدتاً ناشی از بی انضباطی مالی دولت است؛ بنابراین تا زمانی که نظام بانکی را اصلاح نکنیم اساساً استقلال بانک مرکزی مفهومی پیدا نمی کند.

اصلاح نظام بانکی مرحله نخست استقلال بانک مرکزی است عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی اضافه کرد: اولین مرحله استقلال بانک مرکزی به معنای اتخاذ سیاست های پولی درست با توجه به هدف گذاری هایی که در اقتصاد انجام می شود، اصلاح نظام بانکی است.

گام دوم این است که نوسانات درآمدهای ارزی از پایه پولی برداشته شود و این گونه نباشد که درآمدهای ارزی در یک سال زیاد شود و بانک مرکزی آنها را به بازار تزریق نکند و دوباره حجم پول افزایش پیدا کند.

صمصامی با تأکید بر فقدان سیاست پولی و مالی مناسب در کشور ادامه داد: امروزه از یک سیاستی پولی و مالی، به مفهوم تدبیر و یک اقدام هدفمند و هوشمند که ما را از یک نقطه به نقطه دیگر برساند، برخوردار نیستیم.

امروزه حتی بودجه ما هم براساس هدف گذاری در اقتصاد نیست بلکه حدود 74 درصد آن جاری و بخشی از آن عمرانی است و برای سال بعد همین بودجه مبنا قرار می گیرد.

در زمینه سیاست پولی هم به همین گونه عمل می کنیم.

سیستم بانکی وارد رقابت جذب منابع از طریق افزایش سود سپرده شده است و همین مسئله هم به خلق پول و افزایش نقدینگی بدون هیچ گونه نظارت و سیاست گذاری پولی دامن می زند.

انگیزه ای برای اصلاح نظام بانکی وجود ندارد وی تأکید کرد: چنین وضعیتی، افزایش تورم و افزایش نرخ ارز و در نهایت تضعیف پول ملی را در پی دارد؛ بنابراین مواردی که بیان شد همانند یک مجموعه به هم پیوسته است و نباید آنها را نادیده گرفت.

از سوی دیگر، در شرایط کنونی که دولت کسری بودجه خود را از سیستم بانکی جبران می کند، بنابراین انگیزه ای برای اصلاح نظام بانکی وجود ندارد؛ هرچند که گفته می شود قصد اصلاح نظام بانکی را داریم.

سرپرست اسبق وزارت امور اقتصادی و دارایی یادآور شد: از سوی دیگر لازمه تقویت پول ملی، کنترل تورم، کنترل حجم پول و کاهش نرخ ارز است.

در شرایط کنونی باید برای تقویت پول ملی نرخ ارز را کاهش دهند، نه اینکه نرخ دولتی آن 4200 تومان و در بازار آزاد 11 هزار تومان باشد.

سال گذشته نرخ ارز در حدود 3500 تومان بود اما اکنون به 11 هزار تومان رسیده است و این نشان می دهد که ارزش پول ملی ما در حدود یک سوم تنزل پیدا کرده است.

دخالت بانک مرکزی در تثبیت نرخ ارز این کارشناس مسائل اقتصادی تأکید کرد: اکنون سؤال این است که چرا دولت چنین چیزی را پذیرفته و در بودجه سال آینده هم برای دلار، نرخ 5800 تومان در نظر گرفته است.

این مسئله با سخنان مقام معظم رهبری مغایرت دارد.

همچنین دخالت بانک مرکزی در تثبیت قیمت ارز در بازار آزاد روی 10 هزار تومان و در سامانه نیما بر روی 9 هزار تومان نیز با سخنان رهبر معظم انقلاب در ارتباط با تقویت پول ملی در تضاد است.

صمصامی در پایان گفت: رهبر معظم انقلاب، قبلاً بارها، از جمله در سیاست های اقتصاد مقاومتی بر افزایش قدرت پول ملی تأکید کرده اند، اما متأسفانه مسئولان دولتی فقط شعار اصلاح نظام بانکی را می دهند و بنده بعید می دانم که اکنون چنین توانی برای اصلاح نظام بانکی وجود داشته باشد.

انتهای پیام
کلید واژه ها: بانک مرکزی – بانک – نظام بانکی – اقتصاد – مرکزی – استقلال – رهبر معظم انقلاب – اقتصادی – پول ملی – بانکی – امور اقتصادی – افزایش قدرت – افزایش – نظام – اقتصاد مقاومتی – اصلاح – ارزش پول ملی – نقدینگی – وزارت – دارایی – دانشگاه شهید بهشتی – افزایش نقدینگی – کشور – برنامه – رهبر – وزارت اقتصاد – اهمیت – تولید – کسری بودجه – هیئت علمی